OMOΛOΓHTHC

Ι. ΚΑΡΔΑΣΗΣ

Τον Δεκέμβριο του 1641 ο Francois Blaiseau εμφανίζεται στην Αθήνα, στην πόλη εκείνη που το όνομα και τα αρχαία λείψανά της, συνυφασμένα με τόσες αναμνήσεις κλασσικού μεγαλείου, δεν είχαν πάψει ν’ ασκούν γοητεία στην φαντασία όχι μόνον των λογίων, αλλά και του απλού λαού. Εκεί, γίνεται δεκτός με πολύ εκτίμηση από Έλληνες και Τούρκους, που θέλουν να τον κρατήσουν και του διευκολύνουν την εγκατάσταση. Οι νέοι ενδιαφέρονται κυρίως για τα μαθηματικά, που διδάσκει.

Οι Ιησουίτες δεν έμειναν πολύ καιρό στην Αθήνα. Διάφοροι λόγοι, όπως η έλλειψη μοναχών και μέσων για μόνιμη εγκατάσταση, η απουσία πολλών Καθολικών και τα εμπόδια των τουρκικών αρχών τους αναγκάσαν να φύγουν. Ύστερα όμως από αρκετά χρόνια, στα 1658, ήλθαν στην Αθήνα οι Καπουκίνοι, οι οποίοι στα 1669 αγόρασαν ένα σπίτι κοντά στο μνημείο του Λυσικράτη, στο Φανάρι του Διογένη, όπως ονομαζόταν τότε. Αυτή ήταν η αρχή της ιστορίας της μονής των Καπουκίνων, «των Φραγκοπατέρων», που έπαιξε ένα σημαντικό ρόλο στην ζωή του τόπου, ως την επανάσταση του 1821. Είναι η μονή, όπου φιλοξενήθηκε ο λόρδος Βύρων κατά την διάρκεια του πρώτου ταξιδιού του στην Ελλάδα (1810-1811). Ο Francois Blaiseau λίγες μέρες μετά την άφιξή του στην Αθήνα επισκέπτεται την Χαλκίδα. Εκεί οι Ιησουίτες έχουν να κάνουν πολλά για τους Έλληνες και Αλβανούς, και ιδίως για τους Ευρωπαίους σκλάβους των γαλερών, Γάλλους, Ιταλούς, Μαλτέζους, Πολωνούς κ.λπ. «Quelle musique ce m’ est que le leurs frers» γράφει ο εκεί ΙησουίτηςFrancois Lucas.

Μολαταύτα, οι αλλεπάλληλοι θάνατοι, πολλών Ιησουιτών λόγω του ανθυγιεινού κλίματος της εποχής εκείνης, όπως αναφέρεται, ανάγκασαν τους μισσιοναρίους αυτούς ν’ αναστείλουν το έργο τους και να το ασκούν μόνο σε υγιεινότερες εποχές του έτους. Στα μέσα του 17 αι. εκτελεί ολομόναχος τα ιερατικά του καθήκοντα μέσα στο μεγάλο νησί ο Pere Francois Lucas με επιτυχία και ζητεί την συνδρομή και άλλων, για ν’ ανταποκριθεί στο παρηγορητικό του έργο. Σ’ αυτόν εξομολογούνται και Έλληνες ακόμη.

Αργότερα, στα 1650 και 1653, οι Ιησουίτες ανεβαίνουν στην Θεσσαλονίκη. Οριστικά εγκαθίστανται εκεί, στα 1706. Ψυχή της τελευταίας αυτής αποστολής είναι ο Pere Bracconier από την Champagne, ο οποίος είχε το δώρο να μαθαίνει γρήγορα ξένες γλώσσες και γενικά έγινε ο supereur όλων των αποστολών στις ελληνικές χώρες. Ο Bracconier· επισκέπτεται το Αγ. Όρος, την Καβάλα, τη Θάσο, τη Σκόπελο και την Εύβοια. Στην Θεσσαλονίκη, οι Ιησουίτες νοικιάζουν ένα σπίτι στην συνοικία του Αγ. Αθανασίου, στήνουν την έδρα τους και μέσα στο θρησκευτικό αυτό περιβάλλον διδάσκουν τα ελληνόπουλα, που πρόθυμα έτρεχαν να ικανοποιήσουν την δίψα της φιλομάθειάς τους. Τον Bracconier διαδέχθηκε ο Pere Francois Tarillon.

Άρρηκτα συνδεδεμένες με το θρησκευτικό και εκπαιδευτικό έργο των Καθολικών ιεραποστολών είναι οι υπηρεσίες τους και στον τομέα των ανθρωπιστικών σπουδών. Οι δογματικές διαφωνίες τους με τους προτεστάντες, με το Port – Royal ή με τους Γιανσενιστές, θα τους κάνουν ν’ αναζητήσουν και να μελετήσουν τα έργα των θεολόγων της Ορθοδοξίας, να διευρύνουν τις θεολογικές και φιλοσοφικές τους γνώσεις και έτσι να διαποτίσουν το πετρωμένο πεδίο της θεολογικής επιστήμης και να γνωρίσουν καλύτερα την Ελλάδα. Μέσα στην χώρα των κλασσικών αναμνήσεων, είτε μόνοι τους, είτε και με την παρακίνηση επίσημων προσώπων της πατρίδας τους ή και εταιρειών αναζητούν χειρόγραφα όχι μόνο των πατέρων της Εκκλησίας, αλλά και των αρχαίων συγγραφέων, μελετούν αντικείμενα του αρχαίου ή του μεσαιωνικού ελληνικού πολιτισμού και έτσι συμβάλλουν και αυτοί κατά το μέρος τους, όχι μόνο στην αναζωπύρωση της αρχαιολατρείας, αλλά και στην γένεση της βυζαντινολογίας. Έτσι, οι πιο καλοί εργάτες του νέου αυτού φιλολογικού κλάδου θα γίνουν οι Δομηνικανοί και Ιησουίτες, που θα ετοιμάσουν ένα λαμπρό πεδίο με νέους πνευματικούς ορίζοντες.

Ακόμη, η ανάγκη να μάθουν τη γλώσσα των κατοίκων των ελληνικών χωρών, όπου πήγαιναν να διδάξουν, και μάλιστα την γλώσσα του λαού, τους έκανε να εγκύψουν στην μελέτη της δημοτικής και της γραμματικής. Οι Ιησουίτες, προ πάντων μοναχοί, ακολουθώντας πιστά τις υποδείξεις της συνόδου του Trento, που παραγγέλλει τη χρήση της γλώσσας του λαού, όταν έρχονται στις ελληνικές χώρες, για να μπορέσουν να γνωρίσουν καλά τον τόπο και τους ανθρώπους, για να μιλήσουν μαζί τους, να τους διδάξουν και να τους κάνουν το θρησκευτικό κήρυγμα στις εκκλησίες τους, ρίχνονται με ζήλο στην σπουδή της και μερικοί σημειώνουν εκπληκτικές προόδους, μέσα σε σύντομο χρονικό διάστημα. Άλλοι πάλι μελετούν συστηματικά την γραμματική και το λεξιλόγιό της με την επιθυμία να διευκολύνουν τους σπουδαστές της, πρώτα πρώτα βέβαια τους ομοϊδεάτες τους Μοναχούς. Μεσ’ απ’ αυτές τις ανάγκες είδε το φως το πιο παλαιό ιταλοελληνικό λεξικό και η στοιχειώδης γραμματική του Ιησουίτη μοναχού Gerolamo Germano. Το βιβλίο του, παρά τις ατέλειές του, πρόσφερε υπηρεσίες στους Καθολικούς Μοναχούς, που έφταναν στα ελληνικά νησιά του Αιγαίου. Ακολουθούν έπειτα και άλλες γραμματικές της δημοτικής, Ελλήνων και ξένων, που είτε δημοσιεύθηκαν, είτε έμειναν ανέκδοτες. Αξίζει να μνημονευθεί η γραμματική του Έλληνα Σίμωνος Πορτίου, που είναι Ουνίτης, αλλά δεν παύει να είναι ένας μεγάλος πατριώτης. Τη γραμματική του αυτή την εκδίδει στα 1638 και την αφιερώνει στον πανίσχυρο καρδινάλιο Richelieu. Στην αφιέρωσή του (όπου του παρουσιάζει την αγνώριστη πια νέα Ελλάδα, πεσμένη ικετευτικά στα πόδια του), του εξομολογείται ανάμεσα στα άλλα και τον μεγάλο καϋμό των σκλαβωμένων:«Συμπάθησε, παρακαλώ σε, εξοχώτατε άρχοντα, την πολλά ζεστήν δούλεψιν και προσκύνησιν της Ελλάδας σου· κάμε μόνον ότι, ως καθώς εκείνη με την λάμψιν σου δοξασμένη απολαύει το κοινόν φως του ηλίου με τον τύπον, έτσι παραδοσμένη στα χέρια σου, κάμε να μεταστρέψη στην παλαιά της λαμπρότητα και ελευθερίαν».

Ορισμένοι Καθολικοί μοναχοί γράφουν μερικά έργα τους με λατινικούς χαρακτήρες, δηλαδή με τα λεγόμενα φραγκοχιώτικα, για να ευκολύνουν την ανάγνωση και την διάδοση των γραπτών τους. Πραγματικά, το φραγκοχιώτικο αλφάβητο με την εύκολη ορθογραφία του, προσείλκυσε τους Καθολικούς, ιδίως τους ξένους τους εγκαταστημένους στην Εγγύς Ανατολή, τους κοινώς ονομαζομένους φραγκολεβαντίνους, τους παρακίνησε στην σπουδή της ελληνικής και συνέβαλε στην διατήρηση και εξάπλωσή της ανάμεσά τους.

Σ’ όλη αυτή την καταιγίδα, άραγε υπήρξαν κάποιες αντιδράσεις; Ας σημειώσουμε κάποιες περιπτώσεις που συνέβησαν κατά τον 16ο και 17οαιώνα, που είναι χαρακτηριστικά της επίδρασης του Παπισμού, αλλά και της Διαμαρτύρησης, στον ελληνικό χώρο:

1.- Γαβριήλ Σεβήρος και Μάξιμος Μαργούνιος

Ορισμένοι μετριοπαθείς και φωτισμένοι άνδρες έχουν την γνώμη, ότι μερικά βήματα θα μπορούσαν να γίνουν προς το μέρος της Δυτικής εκκλησίας, χωρίς να ζημιώσουν το πνεύμα της Ορθοδοξίας. Έτσι, ο προϊστάμενος της ελληνικής κοινότητας Βενετίας Μητροπολίτης Φιλαδελφείας Γαβριήλ Σεβήρος (1541-1616), μολονότι φανατικός πρόμαχος της Ορθοδοξίας και των παραδεδομένων, νομίζει ότι θα έπρεπε ν’ αποφεύγεται η χρήση ορισμένων εκκλησιαστικών βιβλίων της Ανατολικής Εκκλησίας, που έθιγαν τους Καθολικούς, προ πάντων η ακολουθία του Γρηγορίου του Παλαμά, και τα άλλα ν’ αποκαθαρθούν από ορισμένες δυσφημιστικές εκφράσεις. Επίσης, έχοντας υπ’ όψη του την ορθότητα των μεταρρυθμίσεων του γρηγοριανού ημερολογίου και επηρεαζόμενος ασφαλώς από το ορθολογιστικό περιβάλλον της Βενετικής πολιτείας και από τους ανώτατους εκπροσώπους της Καθολικής εκκλησίας, προτείνει επανειλημμένα στον Πατριάρχη Ιερεμία Β’ τον Τρανό, την εισαγωγή του και στις χώρες των Ορθόδοξων εκκλησιών. Ο Πατριάρχης όμως, με την επιστολή του της 6 Ιουλίου 1583, τον επιτιμά για τις λογικές, αλλά πρωτόφαντες για την εποχή εκείνη, προτάσεις του και του συνιστά εμμονή στα παραδεδομένα. Και συνεχίζει με τα παρακάτω, που σκοπό έχουν να του δώσουν θάρρος, αν υφίσταται πιέσεις απ’ έξω: «Ει δ’ αυτοί, ως εκ των γεγραμμένων ημίν τεκμαίρεται, σκοπόν έχουσιν ενοχλήσαι, όπερ (οίμαι) απίθανον, φέρειν οφείλετε· ο μεν γαρ παρών καιρός οδυνών και θλίψεων, ο δε μέλλων χαράς και ανταποδόσεως».

Τολμηρότερα ήταν τα βήματα του επίσης εγκαταστημένου στην Βενετία Κρητικού Μαξίμου Μαργουνίου (1549-1602), επιφανούς θεολόγου της εποχής, Επισκόπου Κυθήρων. Η πυκνή αλληλογραφία του με διακεκριμένες προσωπικότητες του Ορθόδοξου και δυτικού κόσμου, όπως με τον Ιερεμία Β’ τον Τρανό, τον Μελέτιο Βλαστό, τους ανθρωπιστές David Hoeschel, Friedrich Syburg, Ascanio Persio κ.α., καθώς και τα ποικίλα θέματα που τον απασχολούν, δείχνουν το κύρος και την βαθιά θεολογική και φιλολογική του μόρφωση. Επομένως, οι επιστολές του, πολλές από τις οποίες είναι ανέκδοτες, αποτελούν πηγές, για τη γνώση της πνευματικής ιστορίας της εποχής του και ειδικά των ελληνικών χωρών. Ο Μαργούνιος είναι γνωστός επίσης ως εκδότης πολλών φιλολογικών και θεολογικών κειμένων, τα οποία έκαναν εντύπωση στους δυτικούς λογίους και έδωσαν κάποια αίγλη στο αμαυρωμένο ελληνικό όνομα. Αξίζει να μνημονεύσουμε την μετάφραση του έργου του Αγίου Ιωάννου της Κλίμακος, στην δημοτική γλώσσα (χαρακτηριστική είναι η αφιερωτική του επιστολή προς τον Πατριάρχη Ιερεμία Β’), καθώς και διαφόρων συναξαρίων με σύντομους βίους αγίων (Βενετία 1607). Η συλλογή των συναξαρίων αυτών, που γνώρισε έξι εκδόσεις μέσα στον 17 αι, χρησίμευσε ως βάση για παρόμοια μεταγενέστερα έργα.

Ο Μαργούνιος, καθαρός και άμεμπτος, είναι από τις σπάνιες εκείνες φυσιογνωμίες του ελληνικού κόσμου, που συγκεντρώνουν μεγάλα ηθικά και πνευματικά χαρίσματα: την πολυμάθεια, την ευρύτητα των ιδεών και την εμμονή στις αρχές τους, αλλά και την έλλειψη δογματισμού και την ανοχή των ιδεών των άλλων. Μέσα του, όπως και στον Χρυσολωρά και στον Βησσαρίωνα, είχε συντελεστεί η αρμονική σύλληψη και σύνθεση του ελληνοχριστιανικού κόσμου.

Ο Μαργούνιος είχε την γνώμη, ότι θα ήταν δυνατόν να πραγματοποιηθεί η ένωση των εκκλησιών, αν γινόταν «η του δόγματος θεραπεία», αν δηλαδή τα δύο μέρη συμβιβάζονταν ως προς το ζήτημα της διδασκαλίας για την εκπόρευση του Αγίου Πνεύματος. Η αντίληψή του όμως αυτή παρεξηγήθηκε και προκάλεσε, στα 1583, την αντίδραση του ευερέθιστου Γαβριήλ Σεβήρου, του οποίου το πάθος τον σκοτίζει τόσο, ώστε να κατηγορήσει τον Μάξιμο, ότι λατινοφρονεί. Έτσι, ξέσπασε μεταξύ τους μια οξεία διένεξη, την οποία με πολύ κόπο και παρακλήσεις κατόρθωσαν να κατασιγάσουν, οι Ιερεμίας Β’ και προ πάντων ο Μελέτιος Πηγάς. Ο Πηγάς καταλαβαίνει καλά πόσα δεινά μπορεί να προκύψουν από την έριδα των δύο αυτών επιφανών θεολόγων, οι οποίοι κατά την έκφρασή του αποτελούν τας «ιεράς και ζώσας πλάκας της του Χριστού Εκκλησίας» και τον «δίδυμον οφθαλμόν της Ορθοδόξου πίστεως».«Ω πόνοι μάταιοι, (γράφει προς τον Φιλαδελφείας Σεβήρο), φροντίδες έωλοι! Ξένοι και πάροικοι άμφω ουκ αισχύνεσθε περί της παροικίας φιλονεικούντες; Αλλά καταλλάγητε, προς Θεού, μη γίνεσθε το φως υμείς σκότος, εν καιροίς ούτω χαλεποίς όπου των πραγμάτων πάντων δεινή τις γίνεται εξέτασις. Οι διαπληκτιζομένους υμάς δρώντες τους προέχοντας Γραικών, ούτως ατόπως, ούτως εκθύμως, τι περί των Γραικών νομιούσιν;… Μη προσταράττετε το ταλαίπωρον γένος καταχρησάμενοι και τα της ευσεβείας αυτής και αυτόν τον Χριστόν εις τας υμετέρας κενάς δόξας. Ευλαβήθητε το φοβερόν βήμα, ένθα τα κρυπτά κρίνεται δίχα παραπετασμάτων».

2.- Μελέτιος Πηγάς

Στις αρχές του 1588 ο Μελέτιος Πηγάς καλείται ν’ αναλάβει την διοίκηση του Πατριαρχείου Αλεξανδρείας, με τον τίτλο του πατριαρχικού εξάρχου και μετά τον θάνατο του Σιλβέστρου εκλέγεται «Πάπας και Πατριάρχης Αλεξανδρείας» (5 Αυγούστου 1590).

Ο Μελέτιος πηγαίνει δυο φορές στην Κωνσταντινούπολη, την πρώτη για να λάβει μέρος στην σύνοδο της Κωνσταντινουπόλεως της 12 Φεβρουαρίου 1593 (η οποία μεταξύ άλλων σκοπό είχε να κυρώσει σύμφωνα με τους κανόνες της Εκκλησίας την ανακήρυξη του Πατριαρχείου της Μόσχας) και την δεύτερη το 1594, για να ενισχύσει με την παρουσία του ηθικά τον Πατριάρχη Ιερεμία Β΄ και να συντελέσει πάλι στην αποκατάσταση της γαλήνης μέσα στο Οικουμενικό Πατριαρχείο. Γίνονται τώρα περισσότερο αισθητοί μέσα στους κόλπους της Εκκλησίας οι κλονισμοί από τη δράση των Ιησουιτών.Κατά τα ταξίδια του προς την Κωνσταντινούπολη είχε την ευκαιρία να διαπιστώσει το ζήλο και τις επιτυχίες τους. Και τρομαγμένος σημειώνει: «Παρασύρονται των ακεραιοτέρων αι ακοαί. Εις συνήθειαν ήλθον της διεστραμμένης διδασκαλίας… βαπτίσματα παρ’ εκείνων, προπομπαί των εξοδευόντων (αποθνησκόντων), επισκέψεις των ασθενούντων, παρακλήσεις των λυπουμένων, βοήθειαι των καταπονουμένων, αντιλήψεις παντοδαπαί, μυστηρίων κοινωνίαι, α πάντα δι’ εκείνων (των Ιησουϊτών) επιτελούμενα σύνδεσμος γίνεται τοις πολλοίς της προς αυτούς ομονοίας, ώστε μικρού χρόνου παρελθόντος μηδέ (ει γένοιτό τις άδεια) ελπίδα λοιπόν είναι τους υπό χρονίας απάτης κατασχεθέντας πάλιν προς την επίγνωσιν της αληθείας ανακληθήναι». Στη Χίο, οι Ιησουίτες, όπως είδαμε, είχαν σημειώσει τόσες επιτυχίες, ώστε ν’ αναγκαστεί να στείλει εκεί, κατά τα τέλη του 1589, τον ανεψιό και πρωτοσύγκελλό του Κύριλλο Λούκαρι και τον Ιερομόναχο Σωφρόνιο Παπαδόπουλο, για ν’ αναστείλουν τις προόδους των. Η παραμονή τους εκεί ήταν εφήμερη και είναι βέβαιο ότι δεν άφησε ουσιαστικές επιδράσεις, αλλά μάλλον σπέρματα αναταραχής και δυσάρεστες συνέπειες για τον Σωφρόνιο. Φαίνεται, ότι Χιώτες λατινόφρονες με την υποκίνηση ασφαλώς των Ιησουϊτών, που αμύνονταν, αντεπιτέθηκαν και κατόρθωσαν να διαβάλουν στο Πατριαρχείο, τον νεωτερίζοντα ίσως Σωφρόνιο για Λουθηροκαλβινισμό, με αποτέλεσμα να προκαλέσουν την καθαίρεσή του. Τον Λούκαρι, τον στέλνει επίσης ο Μελέτιος, το 1593 στην Πολωνία, για ν’ ανταπεξέλθει στην προπαγάνδα των Ιησουιτών, που κλόνιζαν εκεί τα θεμέλια της Ορθοδοξίας.

3.- Κύριλλος Λούκαρις

Τον Μελέτιο Πηγά διαδέχεται στον πατριαρχικό θρόνο της Αλεξάνδρειας ο ανιψιός του Κύριλλος Λόυκαρις σε ηλικία 29 ετών. Ο Λούκαρις είναι η πιο σημαντική εκκλησιαστική προσωπικότητα του 17ου αιώνα.

Οι μελέτες και οι σκέψεις του Λούκαρι τον έφεραν αντιμέτωπο με τους Καθολικούς και ιδίως με τους Ιησουίτες, οι οποίοι, μέσα στην ίδια την έδρα της Ορθοδοξίας, με τον θερμό τους ζήλο, τον συνδυασμένο με την πλατιά θεολογική και κοσμική παιδεία, με την προσήνεια, με την συστηματική άσκηση του διδασκαλικού τους έργου, με τη γνώση της ελληνικής και με τα κηρύγματά τους στις εκκλησίες του Πέραν, προκαλούσαν συνήθως ευμενή σχόλια στον λαό και δημιουργούσαν ρεύμα συμπαθείας, που γονιμοποιούσε το έδαφος για την προσέγγιση και την ένωση των εκκλησιών.

Η ευνοϊκή αυτή ατμόσφαιρα είχε αρχίσει να επεκτείνεται και σ’ αυτούς ακόμη τους κύκλους του Οικουμενικού Πατριαρχείου. Σ’ αυτό συνετέλεσαν και οι ίδιοι οι λατινόφρονες Έλληνες, ιδίως ο ζήλος ορισμένων αποφοίτων του ελληνικού κολλεγίου του Αγ. Αθανασίου της Ρώμης. Συγκεκριμένα, ο Φραγκίσκος Κόκκος είχε τόσο επηρεάσει τον Πατριάρχη Ραφαήλ Β΄ (1603-1608), ώστε να δεχθεί να τον διορίσει καθηγητή της πατριαρχικής σχολής και τελικά να δεχθεί το πρωτείο του πάπα, ενώ ο Νικηφόρος Μελισσηνός, με την προπαγάνδα και των Ιησουιτών, είχε επιβληθεί τόσο στο πνεύμα του Νεοφύτου Β΄ (1608-1612), ώστε ν’ αποστείλει στις 6 Αυγούστου 1608 στον Πάπα Παύλο Ε΄ (1605-1621) και ομολογία πίστεως, με την οποίαν αναγνώριζε όχι μόνο το πρωτείο του πάπα, αλλά και την διδασκαλία της Δυτικής εκκλησίας.

Η φανερή όμως αυτή απόκλιση του Πατριάρχη Νεοφύτου Β΄ προς τον Καθολικισμό, και η συμπάθειά του προς τους Ιησουίτες, καθώς και άλλα αίτια, προκάλεσαν την εξέγερση του κλήρου και του λαού, ο οποίος επέτυχε να τον απομακρύνει τον Νοέμβριο του 1612. Την εποχή εκείνη βρισκόταν στην Κωνσταντινούπολη ο Λούκαρις, για ζητήματα που αφορούσαν τον ταραχοποιό και παράνομο Αρχιεπίσκοπο Σιναίου Λαυρέντιο, καθώς και για άλλα που σχετίζονταν με τους Ορθοδόξους της Ρωσίας. Είναι λοιπόν πολύ πιθανόν, ότι στην ανατροπή του Νεοφύτου Β΄, πρωτοστάτησε ο Λούκαρις, αν λάβουμε υπ’ όψη την εχθρότητά του προς τους Ιησουίτες και γενικά προς τους Καθολικούς, την εκτίμηση, που του είχε το ορθόδοξο πλήρωμα, καθώς και τις σαφείς καταγγελίες των Καθολικών. Ίσως, έτσι εξηγείται και η εκλογή του αμέσως κατόπιν ως «επιτηρητού», δηλαδή τοποτηρητή, του πατριαρχικού θρόνου, ως την εκλογή του νέου Πατριάρχη.

Ακολουθεί όμως η αντεπίθεση. Τότε, όπως ειρωνεύεται ο ίδιος ο Λούκαρις, οι «άξιοι» ανώτατοι κληρικοί, ο Παλαιών Πατρών Τιμόθεος, ο Παϊσος, ο Θεσσαλονίκης, ο Λαρίσης Τιμόθεος και ο πρώην Μονεμβασίας Γερμανός επέβαλαν τον λατινόφρονα Τιμόθεο Β΄ ως Πατριάρχη ανεβάζοντας το πεσκέσι προς τον σουλτάνο σε 8.000 χρυσά νομίσματα και αυξάνοντας το χαράτσι από 3.000 σε 4.000.

Ο Λούκαρις αποσύρεται στο Αγ. Όρος και απ’ εκεί στην Βλαχία, απ’ όπου εξαπολύει σφοδρότατες επιθέσεις εναντίον της προπαγάνδας των Καθολικών, οι οποίοι έχουν πια κυριαρχήσει μέσα στα πατριαρχεία. Πραγματικά ο νέος Πατριάρχης στις 13 Μαΐου 1615 πληροφορεί τον πάπα Παύλο Ε΄, ότι τον αναγνωρίζει ως κεφαλή της Εκκλησίας και τον παρακαλεί να ιδρύσει στην Κωνσταντινούπολη ένα θεολογικό σεμινάριο, για την θρησκευτική μόρφωση των νέων και ν’ ανατεθεί η λειτουργία του σε Ιησουίτες!

Ο φανατισμός των Ορθοδόξων, προ πάντων των μοναχών, εναντίον των δυτικών φτάνει ως το σημείο, ώστε και σ’ αυτές ακόμη τις κωμοπόλεις και πόλεις των επαρχιών, όπως π.χ. της Μυτιλήνης, ν’ ακούει κανείς ότι, αν κάποτε στο μέλλον πρόκειται να κυριαρχήσουν στην Κωνσταντινούπολη οι Λατίνοι, πολύ καλύτερα είναι να μείνουν οι Τούρκοι.

Η αμοιβαία αποστροφή και η κατηγορία των μεν εναντίον των δε, ως σχισματικών είναι κάτι το συνηθισμένο. Ο Καπουκίνος πατήρ Arcangelo γράφει: «Δεν υπάρχει έθνος που μας είναι τόσο βαθιά μισητό όσο οι Έλληνες, γιατί είναι γένος αμαθές, διαφθαρμένο και αλαζονικό· εμείς δεν μπορούμε να τους πλησιάσουμε».

Πραγματικά, ο κατώτερος κλήρος εξακολουθεί να είναι αμόρφωτος, όπως και μετά την Άλωση, και ουσιαστικά δεν προσφέρει σπουδαία πνευματική τροφή στο ποίμνιό του, πράγμα που προκαλεί τα ειρωνικά σχόλια των Καθολικών ιερωμένων ή των ξένων που περιηγούνται τις ελληνικές χώρες, αλλά —πράγμα πολύ σπουδαίο— στέκεται πολύ κοντά του, παίρνει μέρος στους αγώνες του, συνυποφέρει και ασκεί άμεση επίδραση επάνω του. Έτσι, με την δραστηριότητα της Δυτικής εκκλησίας και με την αντίδραση της Ανατολικής, αναζωογονούνται και πάλιν οι έριδες με αποτέλεσμα να ιδούν το φως νέες εκδόσεις θεολογικών βιβλίων, οι οποίες πλουτίζουν τη θρησκευτική φιλολογία.

Στον αγώνα αυτό της Ορθοδοξίας ζητεί ο Λούκαρις και έχει την συμπαράσταση των Προτεσταντών, με τους οποίους αλληλογραφεί και συζητεί διάφορα θέματα. Ακριβώς, η ιδεολογική αυτή επικοινωνία και οι υποχωρήσεις του σε ορισμένες απόψεις των Διαμαρτυρομένων υπήρξαν οι αιτίες να κατηγορηθεί πολύ νωρίς, ως οπαδός του Λουθήρου ή του Καλβίνου.Η επιθυμία του μάλιστα να κάνει στενότερους τους δεσμούς του με τους Διαμαρτυρομένους και να γνωρίσει καλύτερα την εκκλησία τους, τον έκανε να στείλει στα 1617 (ανταποκρινόμενος σε παράκληση του αρχιεπισκόπου του Canterbury George Abbot) στην Αγγλία, τον ευφυή και φιλομαθή πρεσβύτερο Μητροφάνη Κριτόπουλο (1589-1639) από την Βέροια, που τον είχε γνωρίσει ως μοναχό στο Άγιον Όρος.

Η ώρα όμως του Λούκαρι, για τους μεγάλους και σκληρούς αγώνες του εσήμανε, όταν στις 4 Νοεμβρίου 1620 η σύνοδος του Οικουμενικού Πατριαρχείου τιμώντας την αρετή και την σοφία του τον εξέλεξε Πατριάρχη Κωνσταντινουπόλεως. Αμέσως, φαίνεται, ύστερ’ από την εκλογή, φεύγει από την έδρα του ο φιλοκαθολικός Μητροπολίτης Ίμβρου Αθανάσιος, ο οποίος επί χρόνια τριγυρίζει, μηχανορραφεί εναντίον του και ζητεί την επέμβαση του Γερμανού αυτοκράτορα. Έντονη είναι η αντίδραση εναντίον του Λούκαρι, εφόσον μάλιστα οι Ιησουίτες, η Αγία Έδρα και πίσω απ’ αυτούς οι ενδιαφερόμενες καθολικές δυνάμεις Αυστρία και Γαλλία τον υποπτεύονταν, ως Καλβινιστή. Αποκαλυπτικά είναι όσα γράφει ο «αποστολικός επισκέπτης» Ρ. Demarchis τον Οκτώβριο – Νοέμβριο του 1622, σχετικά με τα τότε σχέδια των Καθολικών: «Για να ξανακερδίσουμε την ελληνική Εκκλησία, πρέπει πρώτα πρώτα να φύγει αυτός ο Πατριάρχης, ο Κύριλλος,….. σαν ο μεγαλύτερος εχθρός της Καθολικής Εκκλησίας, επειδή, μολυσμένος από την Λουθηρανική και Καλβινική αίρεση, απομακρύνει και αποξενώνει, όσο μπορεί, τους Έλληνες από τους Καθολικούς και προσπαθεί να εκμηδενίσει το κύρος του (Λατίνου) Πατριάρχη και του τοποτηρητή του».

Πραγματικά, τον Απρίλιο κιόλας του 1623 απομακρύνεται ο Λούκαρις από τον θρόνο, με την επέμβαση του πρεσβευτή της Γαλλίας Fhillippe de Cesy, ύστερ’ από διαβήματα του αποστολικού νουντσίου στο Παρίσι Ορσίνι, στον βασιλιά της Γαλλίας Λουδοβίκο ΙΓ’. Στη θέση του εκλέγεται στις 28 Μαΐου ο Αμασείας Γρηγόριος, «λατινόφρων», ο επονομαζόμενος «Στραβοαμασείας» και ύστερ’ από ένα μήνα, 25 Ιουνίου, ο Μητροπολίτης Άνθιμος, αλλά στις 2 Οκτωβρίου ανεβαίνει και πάλι στον θρόνο ο Λούκαρις, χάρη στην υποστήριξη των πρεσβευτών Ολλανδίας Haga και της Αγγλίας Sir Thomas Rowe.

Η πρόσφατη δημοσίευση αποσπασμάτων από τις επιστολές του Πατριάρχη προς τον Sir Thomas Rowe (γραμμένες μεταξύ Ιουνίου 1625-Μαρτίου 1628) αποδεικνύει, ότι ο Λούκαρις είχε συνδεθεί πια στενά μαζί του, ότι του ζητούσε την αρωγή στις δύσκολες στιγμές και ότι τον κατατόπιζε στις ενέργειες των Καθολικών μέσα στην Κωνσταντινούπολη, τους οποίους παραπλανούσε ως προς τα πραγματικά του αισθήματα απέναντί τους. Έτσι π. χ. τον ενημερώνει στις συζητήσεις του με τον Έλληνα Καθολικό Κανάκη Ρώση, ο οποίος επιφορτισμένος με ειδικές οδηγίες από την Προπαγάνδα Πίστεως και από τον πρόεδρό της καρδινάλιο Bandini είχε φθάσει στην Κωνσταντινούπολη τον Ιούλιο του 1625 και επιδίωκε να του αποσπάσει —έναντι ανταλλαγμάτων— την αποκήρυξη των Καλβινικών του ιδεών και ομολογία πίστεως στον Πάπα: «….. Επιζητεί να διαφθείρη το ποίμνιόν μας και εμέ τον ίδιον με θαυμαστά τεχνάσματα και με πολλάς κολακείας επιχειρεί να κατακτήση. Επί τέλους μου έδειξε τας οδηγίας που έχει δι’ εμέ…..». Από απόσπασμα της επόμενης επιστολής του πρέπει να συμπεράνουμε, ότι ο Λούκαρις δεν ψυχραίνει τον ζήλο των συνομιλητών του, αλλά ότι τους βαυκαλίζει με ελπιδοφόρες υποσχέσεις και έτσι παρελκύει το θέμα με εσκεμμένη εφεκτικότητα και αδράνεια: «Εν τω μεταξύ θα δεικνύω περίσκεψιν κατά τας μετά των ανθρώπων αυτών διαπραγματεύσεις· και αν προτείνουν άλλο τι μετά ταύτα, θα το αναφέρω εις την υμετέραν εξοχότητα· άνευ της συμβουλής σας ουδέν θα πράξω… Εν ευθέτω θα συναντηθώμεν και θα συνεννοηθώμεν προφορικώς περί των λοιπών.. .» (Οκτώβριος-Νοέμβριος 1625). Το ζήτημα έληξε με την συμβουλή, που του έδωσε ο Sir Thomas Rowe: να μη δώσει ρητή απάντηση στις προτάσεις των αντιπροσώπων της Προπαγάνδας Πίστεως, εφόσον δεν του τις υποβάλλουν γραπτά.

Ο Rowe θεωρεί τον Λούκαρι Καλβινιστή: «Όσο για τον ίδιο τον Πατριάρχη δεν αμφιβάλλω, πως στην θρησκευτική του συνείδηση δεν είναι παρά, όπως τον χαρακτηρίζουμε, ένας καθαρός Καλβινιστής και σαν τέτοιον οι Ιησουίτες τον στιγματίζουν». Ο πρεσβευτής φαίνεται υπεραισιόδοξος. Στην πραγματικότητα όμως ο Κύριλλος έμενε σταθερός στην Ορθοδοξία και δεν είχε ακόμη κατασταλάξει σε άλλες πεποιθήσεις ή τουλάχιστον δεν είχε ακόμη το θάρρος να τις διακηρύξει. Απόδειξη, το ναυάγιο των προσπαθειών του εφημερίου της Ολλανδικής πρεσβείας Piscator, που απέβλεπαν στην ένωση των εκκλησιών των Διαμαρτυρομένων και των Ορθοδόξων: ο ίδιος απογοητευμένος έλεγε στον διάδοχό του Ant. Leger, τον Ιούλιο του 1628 στην Βενετία, ότι είχε χάσει σχεδόν κάθε ελπίδα.

Η διαμάχη λοιπόν των Καθολικών και των Διαμαρτυρομένων εντείνεται.Οι βλέψεις τους είναι πώς να ματαιώσουν την επικράτηση των αντιπάλων τους και να επιτύχουν την διάδοση του οικείου δόγματος. Ας μη ξεχνούμε, ότι οι θρησκευτικοί πόλεμοι εξακολουθούσαν ακόμη ν’ αναστατώνουν τα ευρωπαϊκά κράτη και επομένως η προσέλκυση της Ανατολικής Εκκλησίας προς τον Καθολικισμό ή προς τον Προτεσταντισμό θα είχε τεράστιο αντίκτυπο, όχι μόνο στην κίνηση των θρησκευτικών ιδεών, αλλά και στην επιβολή της πολιτικής επιρροής τους. Γι’ αυτό και το ζωηρό ενδιαφέρον των ηγεμόνων και κυβερνήσεων, να στηρίξουν τις κινήσεις των κληρικών τους και να επηρεάσουν τους Ορθοδόξους, ιδίως το περιβάλλον του Πατριάρχη και τον ίδιο τον Πατριάρχη.

Οι συστάσεις του Leger φαίνεται ότι εισακούστηκαν, γιατί τον Μάρτιο κιόλας του 1629, ο μοναχός Μάξιμος Καλλιουπολίτης, με την επίβλεψη του Λούκαρι, έχει αναλάβει να μεταφράση την Καινή Διαθήκη στα νεοελληνικά· επίσης ο Πατριάρχης είχε ετοιμάσει και παραδώσει στα χέρια του Leger την περίφημη «Ομολογία» του, που είναι περισσότερο Καλβινική παρά Ορθόδοξη. Η Καινή Διαθήκη τυπώθηκε το 1638 στην Γενεύη με πρόλογο του ίδιου του Πατριάρχη, ενώ η «Ομολογία» του στον ίδιο τόπο τον Μάρτιο του 1629 σε λατινική μετάφραση, αφιερωμένη στον Ολλανδό πρεσβευτή Κορνήλιο Haga και το 1631 στην ελληνική και λατινική. Ενώ ο Κύριλλος συντάσσει και παραδίδει στα χέρια του Leger την περιβόητη «Ομολογία», από το άλλο μέρος ενισχύει την Εκκλησία της Κωνσταντινουπόλεως με την πρόσκληση του συμπατριώτη του Μελετίου Συρίγου, καταδικασμένου σε θάνατο από τους Βενετούς της Κρήτης, για την σφοδρότητα, με την οποία υποστήριζε τις θέσεις της Ορθοδοξίας εκεί, και του εμπιστεύεται την εκκλησία της Χρυσοπηγής. Ο άμβωνάς της είναι το ελεύθερο βήμα, απ’ όπου τώρα πια απερίσπαστος ο Συρίγος εξαπολύει τους μύδρους του εναντίον των πολεμίων της Ορθοδοξίας.

Η δημοσίευση της «Ομολογίας» προκαλεί κατάπληξη στους κύκλους των Ορθοδόξων και την αντίδραση των Καθολικών, κυρίως του πρεσβευτή της Γαλλίας de Marcheville, ο οποίος ανήσυχος ζητεί να βεβαιωθεί, αν πραγματικά ο Κύριλλος εμμένει στις ιδέες που αναπτύσσει στο βιβλίο του. Και ο Πατριάρχης δεν διστάζει καθόλου ν’ απαντήσει με αξιοπρέπεια και να κλείσει τη συζήτηση με τα εξής αξιομνημόνευτα: «. . . στο ζήτημα των πεποιθήσεων μου και της αιώνιας σωτηρίας μου δεν θα υπακούσω ούτε στον βασιλιά της Γαλλίας, ούτε σε κανέναν άλλο στον κόσμο, αλλά θα ακολουθήσω αυστηρά τις υπαγορεύσεις της συνείδησής μου».

Κατά τα τέλη του 1637 έρχεται στην Κωνσταντινούπολη ο Μητροφάνης Κριτόπουλος, ως Πατριάρχης Αλεξανδρείας, βρίσκει τον παλαιό του προστάτη Λούκαρι αγωνιζόμενο εναντίον της Καθολικής προπαγάνδας και παρακολουθεί τρομαγμένος την πτώση του. Πραγματικά, οι Καθολικοί στρέφονται τώρα με μανία εναντίον του και κατορθώνουν με σουλτανική διαταγή να τον καθαιρέσουν συκοφαντώντας τον, ότι δήθεν είχε ειδοποιήσει τις χριστιανικές δυνάμεις, για την αναχώρηση του σουλτάνου από την Κωνσταντινούπολη, ότι συνεννοούνταν με τους «Μοσκόβους και Κοζάκους» κ.λπ. Οι συκοφαντίες τους εναντίον του Λούκαρι ήταν τέτοιες, ώστε δεν ήταν δυνατόν ν’ αποφύγει τη θανάτωση. Κύριο όργανο των Καθολικών και πρωταγωνιστής στην τραγωδία αυτή ήταν ο διάδοχός του Κύριλλος Κονταρής από την Βέροια, γνωστός για τις σχέσεις του με τη ρωμαϊκή αυλή. Χαρακτηριστικά, για την ευθύνη και τους χαρακτήρες του Schmid και του Κονταρή είναι όσα αφηγείται ο πρώτος: «Καθώς είχαμε βρεθεί πάλι μαζί, ο Πατριάρχης (Κονταρής) μου είπε στο αυτί: «Ο πράκτοράς μου (ο παπάς Λαμέρνος κοντά στον μεγάλο βεζίρη Μπαϊράμ πασά στην Μ. Ασία) μου γράφει από την Ασία ότι ο Λούκαρις δύσκολα θα ξεφύγη τον θάνατο· τι σκέπτεσθε γι’ αυτό;» Του απάντησα πως κατά την γνώμη μου ο Πατριάρχης δεν έπρεπε να εργαστεί, ούτε κατά ούτε υπέρ, αλλά ν’ αφήσει τα γεγονότα ν’ ακολουθήσουν τον δρόμο τους. Ο Πατριάρχης άρχισε τότε να χαμογελάει και δεν μου ξαναμίλησε πια γι’ αυτό το ζήτημα». Έτσι σιωπηλά υπέγραψαν την καταδίκη του Λούκαρι. Τον Κονταρή θεώρησε υπεύθυνο από την πρώτη στιγμή ο ελληνικός λαός, όπως αναφέρει στο δόγη ο Βενετός πρεσβευτής: «Εις τους Έλληνας δεν ήρεσεν αυτό το τέλος, το οποίον αποδίδουν εις τον νέον Πατριάρχην, εις τρόπον ώστε ούτος εφεξής θα διάγει με πολύν τρόμον». Ο βάιλος αποκαλύπτει και άλλα φοβερά πράγματα για τον χαρακτήρα του Κονταρή, που έρχονται σε άκρα αντίθεση με το εγκωμιαστικό πορτραίτο του, που του είχε κάνει άλλοτε, στα 1618, στα 25 του χρόνια, ο Ιησουίτης ηγούμενος και δάσκαλός του Dionys Guiller. Γράφει λοιπόν ο βάιλος: «Ο νέος Πατριάρχης εφρόντισεν αμέσως να συνομιλήση με τον αντιπρόσωπον του Πάπα, ο οποίος ήλθεν αμέσως και με κατέστησεν ενήμερον της συνομιλίας που διεξήχθη. Ο νέος Πατριάρχης εζήτησε να του δοθή χρηματική βοήθεια εκ Ρώμης, ως πολλάκις του την είχον υποσχεθή, αν εξεδίωκε τον Κύριλλον. Ο αντιπρόσωπος του πάπα του απήντησεν, ότι δεν είχε καμμίαν σχετικήν διαταγήν εκ Ρώμης και εγώ τον συνεβούλευσα ν’ αποφύγη την ανάμειξιν εις παρόμοια ζητήματα, διότι σήμερον με την γενικήν σύγχυσιν και διαίρεσιν των Ελλήνων, δεν ημπορεί κανείς να υπηρετήση έναν, χωρίς να δυσαρεστήση εκατόν…..». Τα 4.000 τάλληρα που είχαν υποσχεθεί στον Κονταρή τα έδωσαν αργότερα σε εμπορεύματα μέσω εμπόρων της Ραγούζας.

Μετά τον τραγικό θάνατο του Λούκαρι, ο Κονταρής συγκαλεί στις 24 Σεπτεμβρίου/4 Οκτωβρίου 1638 σύνοδο στην Κωνσταντινούπολη, η οποία καταδικάζει τον Καλβινισμό του Λούκαρι και αναθεματίζει τον ίδιο. Οδυνηρή ήταν ο θέση του Κριτοπούλου, που βρέθηκε στην ανάγκη να υπογράψει την καταδίκη του άλλοτε προστάτη του. Ίσως τα συνταρακτικά εκείνα γεγονότα και οι αλλεπάλληλες δυνατές συγκινήσεις και τύψεις τον έφεραν στον τάφο ύστερ’ από λίγους μήνες στη Βλαχία.

Ο Κονταρής ως Πατριάρχης υπογράφει στις 25 Δεκεμβρίου 1638 εμπρός στον πρεσβευτή της Αυστρίας Schmid και στον τοποτηρητή του Λατίνου Πατριάρχη Sonnino την Καθολική ομολογία πίστεως, σύμφωνα με υπόδειγμα του Ουρβανού Η΄, η οποία σώζεται ακόμη στα αρχεία του Βατικανού. Τον Ιούνιο όμως του 1639 απομακρύνεται από τον θρόνο και εξορίζεται στην Αλγερία, όπου και απαγχονίζεται ύστερ’ από ένα χρόνο ακριβώς. Ο θάνατός του ακούστηκε στις ελληνικές χώρες, σαν δίκαιη τιμωρία για όσα είχε κάνει.

Στην θέση του Κονταρή ανεβαίνει ο Παρθένιος Α’, ο οποίος εκδηλώνεται σαφώς κατά του Καλβινισμού και επιβεβαιώνει την απόφαση της συνόδου της Κωνσταντινουπόλεως (1638) με την σύνοδο του Ιασίου του 1642 (όπου πρωτοστατεί ο Μητροπολίτης Κιέβου Πέτρος Μογίλας), αλλά δεν προσχωρεί, όπως ο προκάτοχός του, στην υπογραφή ομολογίας πίστεως προς τον Καθολικισμό και προς την ένωση των Εκκλησιών. Την στάση των δύο τελευταίων Πατριαρχών την θεωρεί ο Hofmann σαν την «οριστική νίκη» της Ορθόδοξης Εκκλησίας κατά του Προτεσταντισμού.

Το έντονο αυτό αντικαλβινικό πνεύμα της Ορθόδοξης Εκκλησίας εκφράζουν και τα πρακτικά της συνόδου της Λευκωσίας στα 1668, στην οποία έγινε συζήτηση για τα μυστήρια γενικά, για την αρχιερωσύνη κ.λπ. Τα πρακτικά της τα συνέταξε ο γνωστός ιερομόναχος και αργότερα Αρχιεπίσκοπος Κύπρου Ιλαρίων Κιγάλας. Την καταδίκη του Καλβινισμού του Λούκαρι την επιβεβαίωσαν και οι σύνοδοι Ιεροσολύμων και Κωνσταντινουπόλεως στα 1672.

4.- Μητροφάνης Κριτόπουλος

Με το πρόσωπο του Κυρίλλου Λούκαρι συνδέεται, όπως ειπώθηκε, και ο Μητροφάνης Κριτόπουλος, ο οποίος ύστερ’ από πενταετείς ευδόκιμες σπουδές στην Οξφόρδη είχε αρχίσει —με την εντολή ασφαλώς του Λούκαρι— μια περιοδεία άλλων πέντε ετών (1623-1627), στις σπουδαιότερες χώρες του μεταρρυθμιστικού κινήματος, στην Αγγλία, Γερμανία και Ελβετία, από την οποία αποκόμισε ιδιαίτερο λεύκωμα με ενδιαφέροντα αυτόγραφα των διαπρεπέστερων φίλων του, λογίων της εποχής, την ονομαστή «φιλοθήκη» του. Σκοπός του ήταν να μελετήσει από κοντά τις διάφορες Προτεσταντικές εκκλησίες, τον Αγγλικανισμό, Λουθηρανισμό και τον Καλβινισμό, να γνωρίσει τις θεολογικές σχολές, να συγκεντρώσει τα σχετικά με τις απόψεις και τις ιδέες τους βιβλία και να προπαρασκευάσει το έδαφος για διαπραγματεύσεις, που θα είχαν αντικείμενο την προσέγγιση και την ένωση Ορθοδόξων και Διαμαρτυρομένων. Πραγματικά ο Κριτόπουλος είχε την ευκαιρία να εξετάσει επί τόπου την κατάσταση των Εκκλησιών αυτών, να κάνει γνωστό στους εκπροσώπους των το πνευματικό περιεχόμενο και την οργάνωση της Ορθόδοξης Εκκλησίας, να την υπερασπίσει εναντίον των σπερμολογιών των δυτικών, να συζητήσει με τους Διαμαρτυρομένους διάφορα θεολογικά θέματα και να δεχτεί ή ν’ αποκρούσει ορισμένες απόψεις τους.

Οι συμπάθειές του προς τους «εκλαμπροτάτους και μεγαλοπρεπεστάτους Γερμανούς», τους «ανέκαθεν» φίλους του ελληνικού γένους και της Ορθοδοξίας, και η απόκλισή του προς τις μεταρρυθμιστικές τους ιδέες τον κάνουν να νομίζει, ότι οι διαφορές Ορθοδόξων και Διαμαρτυρομένων είναι λίγες και «ιάσιμοι» και να πιστεύει ότι η ένωσή τους δεν θ’ αργήσει να πραγματοποιηθεί. Έτσι του «προμηνύει το πνεύμα το άγιον».

Πραγματικά πρέπει να θεωρηθεί βέβαιο, ότι οι επαφές και οι συζητήσεις του Κριτόπουλου με διαπρεπείς Γερμανούς θεολόγους τον είχαν πείσει, ότι η ένωση είναι δυνατή. Στις συζητήσεις αυτές ο Κριτόπουλος —παρά την σταθερή έμμονή του στα δόγματα της Ορθοδοξίας— φαίνεται ότι, επηρεασμένος από το περιβάλλον και κουρασμένος ίσως από την συνεχή προβολή των ιδεών των Διαμαρτυρομένων, δείχθηκε διαλλακτικός και υποχωρητικός εμπρός σε μερικές απόψεις τους. Με το πνεύμα αυτό έχει γραφεί και η «Ομολογία» του. Χαρακτηριστικό είναι ότι και ο Ελβετός ιερέας Ant. Leger την θεωρεί συγκεχυμένη από τις διάφορες αλληλοσυγκρουόμενες απόψεις και τον ίδιο ακόμη ταλαντευόμενο.

Γενικά όμως μεγάλες υποχωρήσεις δεν έγιναν ούτε από το ένα ούτε και από το άλλο μέρος και έτσι οι συζητήσεις δεν κατέληξαν σε κανένα αποτέλεσμα, όπως και οι παλαιότερες διαπραγματεύσεις ανάμεσα στον Πατριάρχη Ιερεμία Β΄ και στους θεολόγους της Βυρτεμβέργης. Εκκρεμείς επίσης έμειναν και οι συζητήσεις του Κριτόπουλου με τους εκπροσώπους της Καλβινικής εκκλησίας, στη Βασιλεία, Βέρνη, Γενεύη και Ζυρίχη.

5.- Ιωάννης Καρυοφύλλης

Ανάμεσα στους Έλληνες κληρικούς και λογίους, που καταγγέλλονται για Καλβινισμό, πρέπει να μνημονευθεί και ο Ιωάννης Καρυοφύλλης, που ακολουθούσε προφανώς τον δάσκαλό του Θεόφ. Κορυδαλλέα. Συγκεκριμένα, ο Καρυοφύλλης δεν δέχεται τον λατινικό όρο transubstantio (μετουσίωσις), δηλαδή το μυστήριο του μετασχηματισμού του άρτου και οίνου σε γνήσιο σώμα και αίμα του Χριστού, ζήτημα που είχε προκαλέσει στην Γαλλία νέες έριδες μεταξύ των Καθολικών, προ πάντων του Porte-Royale που υποστηρίζουν την μετουσίωση, και των Προτεσταντών Glaude, Aymon, καθώς και των Αγγλικανών, που την αρνούνται. Τις απόψεις των αρνητών της μετουσιώσεως υποστηρίζει και ο ιερέας της βρεττανικής πρεσβείας, μεταξύ 1670-1677, στην Κωνσταντινούπολη John Covel, ο οποίος είχε γνωρίσει πολλούς εξέχοντες Έλληνες λαϊκούς και κληρικούς, ίσως και τον Ιωάννη Καρυοφύλλη, και είχε ανανεώσει από το 1670 τις προσπάθειες, για την προσέγγιση της Αγγλικανικής και Ορθόδοξης Εκκλησίας, όπως άλλωστε πριν από 100 χρόνια είχε μεσολαβήσει ο St. Gerlach, για την έναρξη των συζητήσεων των θεολόγων της Τυβίγγης με τους κύκλους του Οικουμενικού Πατριαρχείου.

Χαρακτηριστικό της ταραχής, που δημιούργησαν στα πνεύματα των Ορθοδόξων τα προβλήματα και τα ζητήματα που έθεσε η Μεταρρύθμιση και η Αντιμεταρρύθμιση, του σφοδρού ανταγωνισμού των οπαδών των διαφόρων δογμάτων στην Ανατολή, της σύγχυσης και ρευστότητας των συνειδήσεων πολλών Ορθοδόξων, είναι η εμφάνιση κατά τον 17 αι. ποικίλων, μικρών ή μεγάλων, ομολογιών πίστεως Ορθοδόξων, επηρεασμένων από την απόκλιση των συντακτών τους ή προς τον Καθολικισμό ή προς τον Προτεσταντισμό. Πίσω από τις γραμμές τους διακρίνει κανείς την ανάγκη των ομολογητών να εδραιώσουν οι ίδιοι πρώτα τις δικές τους πεποιθήσεις, που κλονίζονται με την πνοή των δύο μεγάλων θρησκευτικών ρευμάτων. Οι ομολογίες όμως αυτές αποτελούν την έκφραση προσωπικών γνωμών, εφόσον δεν περιβάλλονται με το κύρος μιας οικουμενικής συνόδου. Είναι ανάγκη να γίνει ειδική μελέτη, που να διερευνήσει τις συνθήκες, μέσα από τις οποίες πρόβαλαν οι ομολογίες αυτές.

Η κατάσταση αυτή κατά τα μέσα του 17 αι. ευνοεί την άνοδο ευπροσάρμοστων και καιροσκόπων κληρικών, οι οποίοι βρίσκουν την ευκαιρία να κινηθούν, άλλοτε προς την μία κατεύθυνση και άλλοτε προς την άλλη, μη λαμβάνοντας υπ’ όψη τους ούτε όσια ούτε και ιερά, παρά μόνο τις προσωπικές τους φιλοδοξίες και τα συνυφασμένα με αυτές υλικά συμφέροντα. Από τα πιο γνωστά μάλιστα πρόσωπα, που μολονότι είχαν προσέλθει στον Καθολικισμό παρουσιάζονταν στις ελληνικές χώρες και γενικότερα στην Ανατολή ως Ορθόδοξοι, ήταν οι δύο όμοιοι ως προς τις υψηλές πνευματικές τους ικανότητες, αλλά και συγγενείς ως προς τον ελεεινό τους χαρακτήρα λόγιοι, ο μαθητής του ιησουϊτικού σχολείου του Πέραν, Κύπριος μοναχός Αθανάσιος ο Ρήτωρ (1571-1663), ο λεηλάτης των βιβλιοθηκών των ελληνικών μονών, και ο τρόφιμος επίσης του αντίστοιχου σχολείου της Χίου, φιλοχρήματος Παϊσιος Λιγαρίδης (1610-1678), ο οποίος κατορθώνει τον Σεπτέμβριο του 1652 να χειροτονηθεί Μητροπολίτης Γάζης και αργότερα, μεταξύ 1662-1678, να παρουσιαστεί στη Ρωσία, ως σύμβουλος του τσάρου Αλεξίου Μιχαήλοβιτς και υπέρμαχος της Ορθοδοξίας, ενώ συγχρόνως διατηρεί την αλληλογραφία του με τους Καθολικούς! Η αναίδεια των δύο αυτών προσώπων έφτασε ως το σημείο να καταγγείλει ο ένας τον άλλον για διπροσωπία.

Ενώ συχνά θαυμάζει κανείς την έξαρση ανθρώπων του λαού, ως την αυτοθυσία, όταν έχουν να εκλέξουν ανάμεσα στην εξωμοσία και στη σωτηρία, από το άλλο μέρος θλίβεται παρακολουθώντας την κατάπτωση ορισμένων ηγετών της Ορθοδοξίας: πόσο ασταθείς είναι στις θρησκευτικές τους πεποιθήσεις, πώς παρασύρονται από την πνοή του μεταρρυθμιστικού ή αντιμεταρρυθμιστικού ανέμου, πόσο οι φιλοδοξίες ν’ ανεβούν ή να παραμείνουν στον πατριαρχικό ή στον μητροπολιτικό θρόνο ή άλλα πιο ταπεινά ακόμη ελατήρια, ν’ αποκτήσουν δηλαδή προσοδοφόρες εκκλησιαστικές επαρχίες ή και χρήματα, τους κάνουν να προσφεύγουν προς τους διπλωματικούς αντιπροσώπους των μεγάλων δυνάμεων, με αποτέλεσμα να μπλέκονται στα δίχτυα αυτών και των «εκκλησιών» τους.

«Η Ελληνορθόδοξος μαρτυρία έναντι των Δυτικών προκλήσεων της εποχής μας»

(Το συγκεκριμένο κείμενο έχει μετατραπεί σε μονοτονικό για λόγους συμβατότητας)

Με αυτά τα λόγια Μακαριώτατε Άγιε πρόεδρε, Σεβασμιώτατοι άγιοι Αρχιερείς, ευλαβέστατοι κληρικοί και λαέ περιούσιε,

με αυτά τα λόγια ο Ιερός ψαλμωδός δίδει το πνευματικό στίγμα την σημερινής ημέρας. Ημέρα γεμάτη χαρά, ημέρα ευθυμίας, ημέρα πλήρης ευφροσύνης και πνευματικής απολαύσεως. Παράλληλα όμως με το χαρμόσυνον χαρακτήραν, είναι και ημέρα οδοδείκτης Ορθοδόξου πορείας και φαεινού παραδείγματος.

   Ως γνωστόν η Εκκλησία του Χριστού από της ιδρύσεώς της, ευρέθη έναντι του αδυσωπήτου μένεος των εχθρών της αλλά και των διαφόρων επιβουλών των κατά καιρούς πλανηθέντων τέκνων της. Και οι μεν εχθροί της εξαντλούσαν την αντίθεσί τους με τους ανηλεείς διωγμούς κατά των πιστών τέκνων της Εκκλησίας, πολλάκις μάλιστα απολαμβάνοντες το διαμελισμό των μαρτυρικών σωμάτων υπό των θηρίων, οι δε πλανηθέντες αιρετικοί επιστράτευαν οιονδήποτε θεμιτόν η και αθέμιτο μέσον, προκειμένου να αλλοιώσουν τα δόγματα και την Παράδοσι της Εκκλησίας.

   Οι διωγμοί κάποτε έπαυσαν, τουλάχιστον υπό την μορφήν των πρώτων αιώνων, αφού ήδη τα εκχυθέντα μαρτυρικά αίματα είχαν ποτίσει αρκούντως το δένδρον της πίστεως.

    Ο ψυχοφθόρος όμως διάβολος διαπιστώσας ότι οι διωγμοί δεν ηδύναντο να κάμψουν την σωτήριον εν Χριστώ πορεία των ανθρώπων, αντιθέτως μάλιστα όλο και περισσότεροι δια του μαρτυρικού θανάτου τους απελάμβανον των αιωνίων αγαθών, ενέτεινε τις προσπάθείες του προς νόθευσιν της αληθείας, αλλοίωσιν των δογμάτων, και παραχάραξιν των παραδόσεων. Προς τούτο, ανεύρε καταλλήλους εργάτας. Ο Άρειος και ο Νεστόριος, ο Διόσκουρος και ο Ευτυχής καθώς και τόσοι άλλοι που έφθασαν σε ανώτερα η ακόμη και ανώτατα εκκλησιαστικά αξιώματα, από φυλακάτορες των δογμάτων της πίστεως κατεστάθησαν επίορκοι των δεσμεύσεών τους και από υπερασπιστές της αληθείας μετεβλήθησαν επίβουλοι εχθροί ταύτης. 

    Όθεν, αναλογιζόμενοι τους πρώτους αιώνας της Χριστιανικής πορείας, δυνάμεθα να παρατηρήσουμε, ότι οι αγώνες και θυσίες ενός και πλέον αιώνος, που εν τέλει απεκατέστησαν την αλήθεια δια της αναστηλώσεως των ιερών Εικόνων, την ανάμνησι της οποίας εορτάζουμε σήμερα, δεν υπερβαίνει προγενέστερες αντίξοες περιόδους της Εκκλησίας. Ποιό είναι λοιπόν το ιδιαίτερον γνώρισμα που καθιστά την παρούσα νίκη της Ορθοδοξίας ξεχωριστή και εξαιρετικώς εορταζομένην; Μήπως υπολείπονται βαρύτητος, αλλά και αγώνων εκ μέρους των Ορθοδόξων, ο Αρειανισμός, ο Νεστοριανισμός, ο Μονοφυσιτισμός και οι λοιπές αντιμετωπισθείσες αιρέσεις; Σαφώς όχι· αλλά η παρούσα επινίκειος εορτή δεν περιορίζεται μόνον εις την κατατρόπωσι της Εικονομαχίας και την διασάφησι του τρόπου προσκυνήσεως των Ιερών εικόνων. Σύμφωνα με το Πρακτικόν της Αγίας Ζ  Οἰκουμενικῆς Συνόδου, το οποίο ακούσαμε σήμερα το πρωϊ, συναριθμούνται και συνεορτάζονται σήμερα, όλες οι νικηφόρες αντικρούσεις έναντι των έως τότε Αιρετικών. Κατά την σημερινή δηλαδή ημέραν δεν εορτάζουμεν μόνον την συγκεκριμένην εκκλησιαστική νίκη έναντι της Εικονομαχίας, αλλά τον γενικότερο θρίαμβο της Ορθοδοξίας. Για τον λόγον αυτόν με παρρησία και επίγνωσι  βροντοφωνάζουμε κάθε χρόνο «Πάσι τοις αιρετικοίς ανάθεμα. Όλοις τοις αιρετικοίς ανάθεμα» και συνάμα μνημονεύουμε και ανακράζουμε το «Αιωνία η μνήμη» δι’ όλους εκείνους που αγωνίσθησαν, εδιώχθησαν, εφυλακίσθησαν, ορισμένοι δε εξ αυτών εμαρτύρησαν μάλιστα, ώστε σήμερον εμείς να κατέχουμε ανόθευτον και ακεραίαν την πίστιν.

   Χαίρεται λοιπόν η Εκκλησία σήμερον καθώς τότε. Γευόμεθα και εμείς σήμερον  δια της ενεργούς συμμετοχής μας εις την λαμπράν ταύτην ημέραν, την αυτήν συνειδησιακήν ικανοποίησιν και γλυκυτάτην πνευματικήν τέρψιν των πιστών της ημέρας εκείνης. 

     Με τα επινίκεια όμως ταύτα και τον θρίαμβο της Ορθοδοξίας κατά την εποχήν εκείνην, ετελείωσαν άραγε οι διώξεις και επιβουλές κατά της Εκκλησίας; Έπαυσαν να υφίστανται οι τολμητίες νοθευτικών τάσεων, οι καταχραστές της εμπιστοσύνης των πιστών; Όχι βέβαια. Και τούτο, διότι όσο θα υφίσταται ο διάβολος θα ευρίσκονται δυστυχώς και οι εργάτες του οι οποίοι  θα επικουρούν τους ανθρωποκτόνους στόχους του.

   Ούτως, μετά την αναστήλωσι των ιερών Εικόνων και τον θρίαμβο της Ορθοδοξίας, δεν άργησε να προσβάλλη την ειρήνη της Εκκλησίας ο δυτικός όφις. Άλλωστε τα απολυταρχικά σχέδια του Πάπα είχαν εμφανισθεί εκ της εποχής της εικονομαχίας. Τα εικονομαχικά διατάγματα του Αυτοκράτορος Λέοντος του Ισαύρου, έδωσαν πρόσφορον ευκαιρίαν εις τον τότε Πάπα Γρηγόριον τον Β , να επιδιώξη την πολιτικήν αποδέσμευσίν του από το Βυζάντιον. Οι πολιτικές  συγκυρίες ευνόησαν την αλαζονία του Ρωμαίου Ποντίφηκα. Η Βυζαντινή Αυτοκρατορία ατόνισε εις την Δύσιν, τα βάρβαρα έθνη κατελάμβαναν συνεχώς εδάφη αποδίδοντας θεσμική εξουσία και προνόμοια εις τον προκαθήμενον της Ρώμης έναντι της στηρίξεώς του.

   Με την υποστήριξιν των νέων κατακτητών της Δύσεως, ο   επηρμένος Πάπας της Ρώμης, ηξίωσε την αποδοχή των Καισαροπαπικών αυθαιρεσιών του και την υποταγή απάντων εις την αυτού θρασύτητα. Και εις την δοκιμασία όμως αυτή ο Θεός ανέδειξεν εις την Εκκλησία του υψηλόφρονες μορφές, ηγιασμένους άνδρες, οι οποίοι ως ακλόνητοι κυματοθραύστες αντέκρουσαν την Παπικήν λαίλαπα. Πλην, το θηρίον της Δύσεως δεν έπαυσε τας δολίους επιδιώξεις του, άλλοτε εμφανίζων αδελφοφανές ενδιαφέρον και υποκριτική αγάπη και άλλοτε επιδεικνύων τους αιμοβαφείς οδόντας του, προκειμένου να παρασείρη εις τον εαυτού πνευματικόν εκπεσμόν, την αμώμητον πίστι των Ορθοδόξων.

   Κάθε ιός (εννοώ μικρόβιον) συμβαίνει πολεμούμενος να μεταλλάσεται και πολλάκις να καταλήγη σε λοιμώδη επιδημίαν. Και ενώ πιστεύης ότι «εκτύπησες» τον ιόν και ελέγχεις την επίδρασι και εξάπλωσί του, βρίσκεσαι ενώπιον κάποιου άλλου ιού, απότοκου εκείνου, με περισσή ανθεκτικότητα και βιωσιμότητα του πρώτου. Δεν είναι δύσκολο να κατανοήσουμε την εξέλιξι αυτή. Άλλοστε μετά το τελευταίο φαινόμενο της γρίπης των πτηνών, που έχει πλήξει ένα μεγάλο μέρος του κόσμου και την χώρα μας,  όλοι μας λίγο -πολύ έχουμε αποκτήσει σχετικές γνώσεις του ανωτέρω φαινομένου. Φυσικά, η παρούσα ομιλία δεν σχετίζεται με την επιδημιολογίαν, αλλά μεταχειριζόμεθα την συγκεκριμένην εξέλιξιν ως παράδειγμα για να κατανοήσουμε την εξάπλωσιν του Παπικού ιού. Διότι, αν και πολεμήθηκε εξ αρχής και επιτυχώς η Παπική αίρεσις από την Ορθόδοξον Εκκλησίαν, δεν άργησε να αναπαράξη μεταλλαγμένες μορφές της, όπως η δολερή εμφάνισις της Ουνίας η οποία παρείσφυσε, μάλλον εγκατεστάθη από τον Πάπα ως Δούρειος ίππος σε κάθε ετερόδοξη Χριστιανική χώραν. Όπως ο Προτεσταντισμός, ο οποίος εξαπλώθηκε και εξαπλούται με ποικίλες ιδιοτυπίες. Όπως ο Νεοημερολογιτισμός, που διέσπασε δια της αθέσμου επιβολής του τους Ορθοδόξους της πατρίδος μας. 

   Καθώς γνωρίζουμε όμως, όλοι οι ανωτέρω αναφερόμενοι Παπικοί, Ουνίτες, Προτεστάντες, Νεοημερολογίτες διΐστανται εις το δόγμα αλλά συνίστανται εις την πίστη, όπως τουλάχιστον λέγουν ορισμένοι εξ αυτών.  Το χειρότερο δε, ότι οι Νεοημερολογίτες φοβούμενοι προφανώς μήπως φανούν αναχρονιστικοί έναντι των Ευρωπαίων, τρέχουν να δείξουν στους αιρετικούς της Δύσεως το εξελιγμένο πλέον πνεύμα που τους διέπει, μη συνειδητοποιούντες ότι με τις κινήσεις τους αυτές «ρίχνουν νερό στον μύλο του Διαβόλου».   

   Δι’ όλων αυτών και πολλών άλλων τα οποία θα επιμήκυναν τον λόγον, εμφαίνεται ο συνεχής και ακατάπαυστος πόλεμος κατά της Ορθοδόξου ομολογίας. Ένας πόλεμος ο οποίος όπως διαπιστώνεται, συνεχίζεται εις τας ημέρες μας, μόνον που διαφέρει στην τακτική του. Και τούτο, διότι η προπαγανδιστική μέθοδος του παρελθόντος δεν αποφέρει πλέον αποτελέσματα, ούτε οι εξαναγκασμοί ευρίσκουν πλέον έδαφος για τους πολέμιους της αμωμήτου πίστεώς μας. Έτσι, τα πονηρά σχέδιά τους δεν στοχεύουν σε μία άμεση αλλοίωσι της Ορθοδοξίας αλλά εμμέσως κινούμενοι, υποκρύπτονται πίσω από τα κοσμικά ενδιαφέροντα και τις εγκόσμιες απολαύσεις που  αποτελούν δυστυχώς πρωταρχικό μέλλημα του σημερινού ανθρώπου. Αυτή η αδυναμία του σημερινού ανθρώπου κατέστεισε τις συντεταγμένες για την υποδούλωσί του.

   Ας αναλύσουμε το σημερινόν γίγνεσται ώστε να διακρίνουμε αυτόν τον ύπουλο εχθρό της Ορθοδόξου Εκκλησίας. Δύο είναι κατά τη γνώμη μας τα κέντρα εξορμήσεως που βάλλουν κατά της Ορθοδοξίας σήμερα. Η Ευρωπαϊκή ένωσις της οποίας τα ενδιαφέροντα περιορίζονται κυρίως σε Οικονομικούς στόχους και ο Οικουμενισμός ο οποίος οραματίζεται την Πανθρησκεία.

    Ως γνωστόν, η χώρα μας αποτελεί ένα από τα 25 μέλη της Ευρωπαϊκής ενώσεως. Η συμμετοχή μας αυτή σαφώς έχει επιφέρει ανάπτυξι και αναβάθμισι πολλών τομέων της πατρίδος μας. Η εκτίμησις όμως όλων αυτών των θετικών αποτελεσμάτων -για κάθε ευλαβή άνθρωπο- πρέπει να γίνεται με γνώμονα την ψυχική του ωφέλεια. Δηλαδή, μήπως η υλική αυτή απολαβή έχει επιπτώσεις εις την πνευματική μας προοπτική; Οι θρησκευτικές μας πεποιθήσεις παραμένουν αδιασάλευτες εκ της συνυπάρξεως μας μετά των λοιπών λαών; Η πίστις μας αποτελεί αδιαπραγμάτευτο αγαθό; Οι μακραίωνες εκκλησιολογικές μας θέσεις εξασφαλίζονται; Και γενικώτερον· μήπως πληρώνουμε ακριβά αυτές τις Ευρωπαϊκές παροχές;

   Δυστυχώς οι απαντήσεις σε όλα αυτά δεν είναι καθησυχαστικές.  Εκ προοιμίου λέγομε, ότι δεν προτιθέμεθα να αναφερθούμε στο πολιτικό σκέλος της Ευρωπαϊκής ενώσεως. Αυτός ο τομέας δεν είναι της αρμοδιότητός μας. Μας ενδιαφέρει η θρησκευτική αντίληψις που κυριαρχεί και κατ’ επέκτασιν που προφανώς πλήττει την Ορθόδοξο πίστι μας.

   Κατ’ αρχάς ας λάβουμε μία ιδέα περί του θρησκευτικού γίγνεσθαι της Ευρωπαϊκής ενώσεως, μάλλον των χωρών-μελών της Ευρωπαϊκής ενώσεως. Ο πληθυσμός της Ευρωπαϊκής ενώσεως ανέρχεται περίπου στα 460 εκατομμύρια. Εξ αυτών, (δεν θα χρησιμοποιήσω αριθμούς για να μην γίνω κουραστικός αλλά ποσοστά) εξ αυτών λοιπόν (των 420 εκατομμυρίων), το 52% είναι Ρωμαιοκαθολικοί, το 30% Προτεστάντες, ένα 15% Εβραίοι, Μουσουλμάνοι, και άλλες θρησκείες καθώς και άθεοι, και μόλις το 3% περίπου δηλώνονται Ορθόδοξοι! Προσέξτε, μόνο το 3 τοις εκατό Ορθόδοξοι. Δηλαδή στα 420 εκατομμύρια, Ορθόδοξοι είναι τα εντεκάμισυ σχεδόν εκατομμύρια.

   Όπως διαπιστώνετε, μέσα σε αυτό το συνονθύλευμα Χριστιανών, αλλοθρήσκων και αθέων πολιτών, η Ορθόδοξος παρουσία κατέχει ποσοστό μη ικανό να εισηγηθή πολλώ δε μάλλον να αξιώση τα θρησκευτικά της θέσμια και δικαιώματα. Αν σκεφτούμε μάλιστα την εκοσμίκευσι που διέπει την πλειονότητα των λοιπών Χριστιανικών δογμάτων, δυνάμεθα να κατανοήσουμε την αδιαφορία έως και εχθρικότητα έναντι θρησκευτικών θεσμών που διέπει τις Βρυξέλλες.

    Το καταστρωθέν αλλά μη εισέτι εγκριθέν Σύνταγμα της Ευρωπαϊκής ενώσεως ( για την ανάκλησι του οποίου δεν θα πρέπει να ξεχνούμε την θαρραλέα Γαλλία αλλά και να ντρεπόμεθα για την επικύρωσί του από το Ελληνικό κοινοβούλιο), η Συνταγματική εκείνη λοιπόν συνθήκη αποδεικνύει του λόγου το αληθές.  Διότι εις αυτό, όχι μόνον οι νομοθετικές αναφορές που σχετίζονται με τις θρησκείες είναι γενικές και αόριστες και δεν αναφέρονται εις τις θρησκευτικές ιδιαιτερότητες των Ευρωπαίων πολιτών, αλλά ούτε καν εγίνετο αναφορά στον Xριστιανισμό, το κατ’ εξοχήν θρήσκευμα της Ευρώπης. Λες, και ο Χριστιανισμός είναι μία νεοεμφανισθείσα τάσις εις την Ευρώπη, που προφανώς θα κάνει τον κύκλο της και θα αποσιωπηθή. Με μιας, οι ανιστόρικοι εκείνοι συντάκτες της Ευρωπαϊκής νομοθεσίας, διέγραψαν πεποιθήσεις δύο χιλιάδες ετών. Η θέσις των ηγετών της ενωμένης Ευρώπης εις το σημείο αυτό, με κάνει να συλλογίζομαι· ποία η διαφορά ανάμεσα απολυταρχικού και δημοκρατικού συστήματος; Για παράδειγμα· αν κατηγορείται ο Κομμουνισμός δια την άμεση και βιαία προσπάθεια καταργήσεως της θρησκείας, προ τι διαφέρει ο φιλελεύθερος Ευρωπαϊσμός; Προφανώς μόνον εις την τακτικήν, ήτοι αντί να επιβάλλει άμεσα, καταργεί έμμεσα.

   Ξέρετε η Ευρωπαϊκή ένωση που εντάσσει τον τομέα της θρησκείας; Στο γενικότερο πλαίσιο του Πολιτισμού, μαζί δηλαδή με τη μουσική, τις ονομαζόμενες καλές τέχνες και το θέατρο)! Ίσως κάποιος ερωτήση· οι θρησκευτικές αρχές δεν αποτελούν πολιτισμικό επίτευγμα ενός λαού; Η απάντησις είναι· Ναι. Ο πολιτισμός όμως, διακρίνεται από την υλική πλευρά του και την πνευματική. Δύο πλευρές με διαφορετή αφετηρία και προοπτική, οι οποίες όμως συνεπικουρούν η μία την άλλη και αποφέρουν τον υγιή Πολιτισμόν. Διότι ο υλικός πολιτισμός ενεργείται επί της φύσεως με σκοπόν την συντήρησιν και προαγωγήν του υλικού μας βίου, ενώ ο πνευματικός πολιτισμός συντελείται εργαζόμενος υπέρ της φύσεως με προοπτική την επίτευξι υψηλών αρχών και αξιών. Και εδώ ευρίσκεται το πρόβλημα δια τους ηγέτας της Ευρωπαϊκής ενώσεως. Κατά την γνώμη των η διατήρησις των θρησκευτικών ιδεωδών των πολιτών, αντιστρατεύεται των οικονομικών κυρίως επιδιώξεών των. Σίγουρα οι ηθικές αρχές που παράγονται από την πνευματική πρόοδο του ανθρώπου, δεν συνάδουν στην καθαρά οικονομική προοπτική που οραματίζονται τα κέντρα των Ευρωπαϊκών αποφάσεων. Έτσι, επιτελείται ο έμμεσος αυτός διωγμός και προβάλλεται ο κεκαλυμμένος εκβιασμός: «Θέλεις ευημερία; Δώσε μου ηθικές αξίες.  Θέλεις ανάπτυξι; Δώσε μου συνείδησι.   Θέλεις χρήμα; Δώσε μου πνεύμα. Θέλεις ύλη; Δώσε μου ψυχή!»

    Η νέα μορφή της Συνταγματικής συνθήκης που ετοιμάζεται  δεν γνωρίζουμε πως θα είναι. Ίσως κατά την ειδησιογραφία γίνει αναφορά στον Χριστιανισμό, όχι διότι οι πολιτικοί ηγέτες της Ευρωπαϊκής ενώσεως θα διακρίνουν αυτή την έλλειψη στο Ευρωσύνταγμα, αλλά διότι η αναφορά αυτή δύναται να ικανοποιήση τους συντηρητικούς Ρωμαιοκαθολικούς και Προτεστάντες που εκπροσωπούν όπως προαναφέραμε τα τέσσαρα πέμπτα του Ευρωπαϊκού πληθυσμού. Παρ’ όλα αυτά, δεν αποτελεί ουδεμία θεσμική δέσμευσι εκ μέρους της Ευρωπαϊκής ενώσεως έναντι του Χριστιανισμού, δεδομένου όντως του κοσμικού πνεύματος που διέπει το Βατικανό και τον Προτεσταντισμό. Όπως αντιλαμβάνεται κάθε Ορθόδοξος, ακόμη και η πιθανή αύτη υποχώρησις της Ευρωπαϊκής ενώσεως,  δεν έχει καμία σχέση με την Ελληνορθόδοξο πίστι και παράδοσι. Για την Ευρωπαϊκή ένωσι, είναι αδιάφορον το γεγονός της αποστολικότητος και αγιοπατερικότητος που διέπει την Ορθόδοξον μαρτυρία, καθώς άνευ ιδιαιτέρου  ενδιαφέροντος είναι ο Ελληνικόςπολιτισμός.

    Πριν από δέκα και πλέον έτη, οι νεοεποχίτες αξιωματούχοι της Ευρωπαϊκής ενώσεως επρόβαλλον το κατευθυντήριο ίνδαλμα για την ενωμένη Ευρώπη. Ξέθαξαν εκ του παρελθόντος ένα αμφιλεγόμενο δια την δραστηριότητα και ηθική του πρόσωπο, και το κατέστησαν Ευρωπαϊκό είδωλο και πρότυπο. Το είδωλο αυτό ήταν ο Μέγας Κάρολος η όπως είναι γνωστότερος ο Καρλομάγνος.

    Για όσους εξ ημών δεν τους βοηθάει αυτή τη στιγμή η μνήμη τους, σπεύδω να πω ότι ο Καρλομάγνος κατόπιν νικηφόρων πολεμικών συρράξεων με διαφόρους λαούς της κεντρικής και νοτιοδυτικής Ευρώπης, υπήρξε ιδρυτής ενός τεραστίου κράτους, εστέφθηκε δε αυτοκράτορας της Δύσεως από τον Πάπα Λεόντα τον Γ , το 800 μ. Χ. Οι πολιτικές, κοινωνικές και θρησκευτικές μεταρρυθμίσεις που επεδίωξε ο Καρλομάγνος, δημιούργησαν μια ειδιάζουσα εικόνα περί αυτού, γεγονός που οδήγησε τους διαδόχους του να τον μυθοποιήσουν ονομάζοντάς τον «Πατέρα της Δύσεως», ένας τίτλος που εν πολλοίς αναφέρεται και σήμερα, ενώ οι Ρωμαιοκαθολικοί τον ανεκήρυξαν Άγιο τιμώμενον υπ’ αυτούς την 28ην Ιανουαρίου.

   Πολλοί ίσως θα αναρωτηθήτε· τι σχέσι μπορεί να έχει ο Καρλομάγνος με την Ορθοδοξία. Προσέξτε. Ο Καρλομάγνος υπήρξε σφοδρός πολέμιος των Ορθοδόξων δογμάτων και του Ελληνικού γένους, εξ αιτίας της φιλοπαπικής του στάσεως. Όπως προαναφέραμε ο Καρλομάγνος σταθεροποίησε τον παραπαίοντα από τον θρόνο του Πάπα Γρηγόριο τον Β  καί ο Πάπας εις αντάλλαγμα τον έστεψε Βασιλέα της Αγίας Δύσεως.  Θέλοντας λοιπόν ο Καρλομάγνος να αποδόση θεολογικό περίβλημα στις πολιτικές αξιώσεις των Φράγκων έναντι της Κωνσταντινουπόλεως, εστράφη εναντίον της Εβδόμης Αγίας Οικουμενικής Συνόδου ήτοι της προσκυνήσεως των ιερών Εικόνων. Η  αμφισβητήση της Ορθοδόξου επιχειρηματολογία περί των ιερών εικόνων, ευρέθη εις το συγγραφέν εις την αυλή του Καρλομάγνου περιβόητον και αμφισβητούμενο εν πολλοίς έργο· «Libri Carolini» (Καλορίνεια βιβλία).

   Τα «Libri Carolini» πολύ γρήγορα ξεχάστηκαν όπως πολύ γρήγορα διελύθη και το κράτος του Καρλομάγνου. Μετά από 7 αιώνες, τα «Libri Carolini» ενεφανίσθησαν και πάλι για να αντλήσουν οι Προτεστάντες επιχειρήματα κατά των Ιερών εικόνων, η δε Ρωμαιοκαθολική Εκκλησία από εγωϊσμό προφανώς διότι είχε ήδη αναγνωρίσει την Ζ  Οἰκουμενικήν Σύνοδο, τα εθεώρησε ως πλαστά και μη αναγνώσιμα. Με τις Καρλομάγνειες όμως αυτές ιδέες έναντι της Ανατολής, γαλουχήθηκε και διήλθε ένα μεγάλο τμήμα της Δύσεως μέχρι τις ημέρες μας κληρονομώντας τις εχθρικές απόψεις των Φράγκων κατά των Ελλήνων, τους οποίους μετονόμασαν οι πρώτοι «Γραικούς».

(Επιτρέψατέ μου μία παρένθεση στο σημείο αυτό. Σε πείσμα των κακοπροαιρέτων και επιλησμόνων της ιστορίας μας, πρέπει να τονίζουμε προς κάθε κατεύθυνσι ότι είμαστε Έλληνες και έχουμε πατρίδα μας την Ελλάδα. Δεν είμαστε Γραικοί διότι δεν υπάρχει χώρα να λέγεται Γραικία.)

Αυτόν λοιπόν τον Καρλομάγνο, κατέστησαν πρότυπο οι Ευρωπαίοι ηγέτες προ δεκαπέντε περίπου χρόνων. Τον αντορθόδοξο και ανθέλληνα Καρλομάγνο, καθ’ ην στιγμήν εντός της Ευρωπαϊκής ενώσεως υπήρχε το Ελληνικό και Ορθόδοξο κράτος. Οι Καρολίνιοι θιασώτες και παραχαράκτες της ιστορίας, έθεσαν την ηγεμονία του Καρλομάγνου, ως αρχή της Ευρωπαϊκής Ιστορίας. Δηλαδή κατά τους επικεφαλείς της ενώσεως, προ του 9ου αιώνα δεν υπήρχε συγκροτημένο κράτος στην Ευρώπη. Και εν πάσι περιπτώσει -αν και αντιδεοντολογικό- επέταξαν έξω και την Αρχαία Ελλάδα και τους Ρωμαϊκούς χρόνους, το Βυζάντιο δεν τους άγγιξε καθόλου, μία ιστορία δέκα περίπου αιώνων; Ίσως όμως διακατέχονται από σύνδρομο κατωτερότητος. Διότι όταν το Βυζάντιο διέγραφε λαμπρές σελίδες και ανέπτυσε πολιτισμός, η Δύσι κατοικείτο από βαρβάρους. Φυσικά περί Ορθοδοξίας ουδείς λόγος. 

Με έκπληξη είδαμε να καθιερώνεται το επίζηλο δια πολλούς, Ευρωπαϊκό βραβείο Καρλομάγνου, που απονέμεται εις όσους συνεισφέρουν στην ενοποίησι της Ευρώπης.

Να λαμβάνει το όνομα του Καρλομάγνου το Μουσείο της Ευρώπης, στο οποίο υπήρχε η απόφασις τα ιστορικά εκθέματα να άρχονται από την ηγεμονία του Καρλομάγνου και ουδεμία παρουσία της Ελλάδος και του Βυζαντίου.  Μέχρι και στο Ευρώ είχαν αποφασίσει να τυπωθεί η εικόνα του Καρλομάγνου! Τα σχέδιά τους αυτά ίσως δεν ολοκληρώθηκαν εις το έπακρον για λόγους τους οποίους αν αναλύσουμε ενταύθα κινδυνεύουμε να περεκλίνουμε του θέματός μας.

Δεν νομίζω ότι χρειάζονται περισσότερα στοιχεία για να δείξουν την Ευρωπαϊκή προαίρεση έναντι ημών. Εξ όλων των ανωτέρω, είναι εμφανής η συστηματική αποστροφή έως και εχθρική στάσις των Ευρωπαίων ετέρων, εις το Ελληνορθόδοξο στοιχείο. Το πλέον λυπηρόν είναι ότι όλα αυτά επιδιώκοντο και αποφασίζοντο τη ανοχή των Ελλήνων εκπροσώπων.

Θα πρέπει όμως να επεκτείνουμε τη σκέψι μας και  να αναλογισθούμε όχι μόνον το τι κάνουν οι άλλοι έναντι ημών αλλά και το τι κάνουμε εμείς για εμάς. Μήπως δεν φταίνε μόνο οι επιβουλές των άλλων αλλά ευθυνόμεθα και εμείς διότι κρατούμε παθητική στάσιν; Η Ευρώπη στο τέλος-τέλος αυτά πιστεύει και πράττει, εμείς τι κάνουμε; Αντιδρούμε; Διαμαρτυρώμεθα; Και μέχρι ποίου σημείου ενιστάμεθα; Αυτό που βλέπουμε είναι δυστυχώς η προσπάθεια να φανούμε αρεστοί στη Δύση και να μιμηθούμε τα έργα τους.

Για του λόγου το αληθές ας ανατρέξουμε εις το παρελθόν. Ενθυμείσθε τι εσυναίβη πριν από αρκετά χρόνια με την προώθηση του πολιτικού γάμου; Η τότε κυβέρνησις θέλησε να επιβάλλει υποχρεωτικώς τον πολιτικό γάμο ανατρέποντας θεσμό και παράδοση άνω των χιλίων ετών. Βέβαια οι αντιδράσεις αλλά και η σφυγμομέτρησις του λαού ανάγκασαν την πολιτεία να υπαναχωρήσει έναντι της αρχικής της θέσεως. Από που όμως ορμώμενοι οι τότε πολιτικοί μας άρχοντες προέβησαν σε μια τέτοια πρωτοφανή κίνησι; Σαφώς από την Δυτική νοοτροπία. Εκεί όμως υπήρχε η βάσις για τέτοιου είδους πρακτικές διότι οι κατ’ εξοχήν υπάρχουσες θρησκείες ήτοι ο Ρωμαιοκαθολικισμός και ο Προτεσταντισμός διέπονται όπως προαναφέραμε από εκοσμικευτικές αρχές και θεωρίες, οπότε η αντικατάστασις του Ιερέως από τον Δήμαρχο δεν θεωρείται αδιανόητη. Επίσης η απλοποίησις του τύπου του μυστηρίου από την Παπική Εκκλησία δεν απέχει πολύ από την τελετή στο Δημαρχείο. Βέβαια δεν γίνεται λόγος για τους Προτεστάντες. Εκάστη δοξασία εξ αυτών δίδει μία παράσταση κατά την επιθυμία των μελλονύμφων, αφού ο γάμος δεν θεωρείται κατ’ αυτούς μυστήριο αλλά μια κοινωνική συμφωνία, εξ ου και όπως θα έχετε ακούσει ήδη τελούνται και γάμοι μεταξύ ομοφυλοφίλων. Διάβασα μάλιστα προ ετών περί μίας Προτεσταντικής βαπτίσεως εις την  Άμερική (μου διαφεύγει η πόλις) που προκαλούσε περισσότερο γέλοιο παρά σεβασμό. Επειδή υπήρχαν πολλοί για να βαπτισθούν, βρήκαν ένα πρωτότυπο τρόπο. Συγκέντρωσαν τους ταλαίπωρους εκείνους ανθρώπους σε ένα ανοικτό χώρο και κάλεσαν την Πυροσβεστική, όπου με την μάνικα έριξε νερό επί των συγκεντρωθέντων. Τόσο σοβαρά λαμβάνουν τα μυστήρια της Εκκλησίας οι Προτεστάντες.  

Εις την Ορθόδοξον Εκκλησία όμως ο γάμος αποτελεί μυστήριον και μάλιστα μέγα μυστήριον κατά τον Απόστολον Παύλο. Οι πιστοί ενσυνειδήτως προσέρχονται εις τον Ιερέαν δια να επικαλεσθή την χάρι του Θεού και ούτως η συζυγία που θα προκύψει να έχει την σκέπη και ευλογία του Αγίου Πνεύματος, χαρίσματα που δεν δύναται σαφώς να χορηγήση ο Δήμαρχος. Η πεποίθησις αυτή αποτελεί την ειδοποιό διαφοράν μεταξύ Ορθοδόξων και Δυτικών. Γι’ αυτό η εισαγωγή του πολιτικού γάμου εις την χώρα μας απέτυχε παταγωδώς.

Άλλο σκανδαλώδες Δυτικόφερτο φρούτο υπήρξε η κατάργησις της αναγραφής του θρησκεύματος εις τας Αστυνομικάς Ταυτότητας. Αφού δεν επικρατεί η πρακτική αυτή στα κράτη της Ευρωπαϊκής ενώσεως -εσκέφτησαν προφανώς οι ηγέτες μας- πρέπει να καταργηθή και στη χώρα μας! Πως θα δείξουμε ότι εκσυχρονιζόμαστε; Κατά την περίοδο εκείνη ακούστηκαν πολλά. Μας είπαν ότι το επιβάλλει η Ευρωπαϊκή ένωση. Όχι έλεγαν άλλοι, δεν το επιβάλλει. Το απαιτεί -είπαν – η διασφάλιση των προσωπικών δεδομένων. Όχι, -απαντούσαν άλλοι- δεν αποτελεί προσωπικό δεδομένο. Τρελαθήκαμε! Δεν ξέραμε τι μας γινόταν γύρω μας. Η παραπληροφόρησις και προπαγάνδα εις το κορύφωμά της. Οι ευσεβείς Ορθόδοξοι χαρήκαμε που και η Νεοημερολογιτική Εκκλησία τότε είχε αντιδράσει έντονα στο πρόβλημα αυτό. Πολλοί μάλιστα εκ του ποιμνίου μας έσπευσαν καλοπίστως να υπογράψουν τις σχετικές δηλώσεις που συνέλεγε, ώστε να εγείρει συνταγματικό θέμα κατά της αποφάσεως. Τι έγινε όμως; Αποτέλεσμα τίποτα.  Αλήθεια τα εκατομμύρια εκείνων των δηλώσεων σε πιο χρονοντούλαπο αποσαθρώνονται αν δεν έχουν βέβαια τεθεί εις τον κάλαθο των αχρήστων;

Τελικά επικράτεισε η εκσυχρονιστική νεοεποχίτικη τάσις. Το θρήσκευμα διεγράφη από τις Ταυτότητες. Βλέπετε τα αποτελέσματα του εξευρωπαϊσμού μας; Καταργείται ακόμη και η φωνή της συντριπτικής πλειοψηφίας του λαού. Τους βροντοφωνάζουμε· «εγώ θέλω να δηλώνεται το θρήσκευμά μου» και μας απαντούν· «εσύ δεν γνωρίζεις τι θέλεις. Εγώ θα σου πω τι θέλεις». Και δεν είναι μόνο αυτό.

Θα πρέπει να επισημάνουμε πως εκτός της μη αναγραφής του θρησκεύματος εις τις Ταυτότητες, ελέγχονται και οι φωτογραφίες. Όχι βέβαια η κομψότητά τους αλλά γίνεται μικροσκοπική παρατήρησις δια την τυχόν εμφάνισι εις αυτάς θρησκευτικού τινος συμβόλου. Ακούστε τι έγινε προ καιρού δια να κατανοήσετε ότι δεν πρόκειται για υπερβολή εκ μέρους μας αλλά για σκοπιμότητα εκ μέρους των αρχών. Κάποια ηλικιωμένη μοναχή απώλεσε την Αστυνομική της Ταυτότητα και ως ήτο φυσικόν και νόμιμον εδήλωσε την απώλειαν εις το Αστυνομικόν Τμήμα της περιοχής της και συνάμα έκανε τις απαραίτητες ενέργειες προκειμένου να εκδοθή νέα Ταυτότης. Έκπληκτοι όμως ευρέθησαν η μοναχή και ο συνοδός της, ενώπιον της αρνήσεως των αστυνομικών της ασφαλείας να δεχθούν ούτοι τις φωτογραφίες της εν λόγω μοναχής διότι  αύτη εφόρη το παραδοσιακό και επιβεβλημένο κάλυμα της κεφαλής και ωσαύτως διεκρίνετο ο σταυρός που συνήθως τυπούται εν αυτώ. Υποχρέωναν δε την γηραιά αύτη και πολυετή μοναχήν (άκουσον! άκουσον!) να προσκομίση νέας φωτογραφίες άνευ καλύματος εις την κεφαλήν. Τέλος, κατόπιν εντόνου διαμμαρτυρίας και επιμονής υπό του συνοδεύοντος την μοναχήν Ιερέως,  η μόνη παραχώρησις εκ μέρους των αστυνομικών οργάνων ήταν, να δεχθούν νέες φωτογραφίες με την μοναχή φέρουσα μεν το κάλυμα της κεφαλής της (κάπως υψηλά βέβαια) αλλά χωρίς να διακρίνεται το σύμβολο του Τιμίου Σταυρού εις το κάλυμμα.

Δεν ξέρω αν είμαι υπερβολικός αλλά κατά την γνώμη μου ένας από τους λόγος της μη αναγραφής του θρησκεύματος εις τις Ταυτότητες εν συνδοιασμό και με το ανωτέρω περιστατικό είναι, να μην διακρίνονται οι λίγοι άθεοι της χώρας μας από τους πολλούς πιστούς. Όπως δε ο Διάβολος δεν μπορεί να αντικρύση τον Τίμιο Σταυρό, έτσι και οι άθεοι δεν μπορούν όχι μόνο να αντικρύσουν το σημείο του Σταυρού, αλλά ούτε καν να διαβάσουν την λέξη Ορθόδοξος.

Άλλο θέμα η ονοματοδοσία. Έντονη επικριτική στάση έχουν διαδηλώσει αρκετοί εκπρόσωποι του Ελληνικού κοινοβουλίου για το θέμα της ονοματοδοσίας κατά την βάπτισιν. Όπως καταλαβαίνετε ο στόχος είναι η κατάργησις της βαπτίσεως η τουλάχιστον να μην σχετίζεται η επίδοσις του ονόματος με την βάπτισι ώστε -κατά την γνώμη τους- να ατονίσει το μυστήριον. Πρότυπο και εις αυτό η Ευρωπαϊκή ένωσις. Η Δυτική λαίλαπα. Κατά τα κρατούντα εις την Δύσιν, η μητέρα μετά τον τοκετό δηλώνει το όνομα του παιδιού της το οποίο καταγράφεται στο Ληξιαρχείο. Και επ’ αυτού του θέματος πολλές αμπελοφιλοσοφίες ακούσαμε. «Δεν είναι -τάχατες- δημοκρατικό να επιλέγεις το θρήσκευμα του παιδιού σου βαπτίζοντάς το στο δόγμα που ανήκεις εσύ ως γονιός». Λες και η βάπτισις αποτελεί θρησκευτική δέσμευσι για τον βαπτιζόμενο. Πόσοι Γιαχοβάδες υπήρξαν Ορθόδοξοι Χριστιανοί και αρνήθησαν το βάπτισμά τους; Η αυτοί που εκφέρουν τοιαύτες βλασφημίες δεν έχουν βαπτισθεί; Η βάπτισίς τους τους εμποδίζει να καταφρονούν το ιερό μυστήριο και την αξία του; Λένε με έμφασι · «Ερωτήθηκε το παιδί αν θέλει να βαπτισθή;» και νομίζουν ότι με τον αυτόν  τον προβληματισμό που προβάλλουν, αφυπνίζουν τις καταπιεσμένες συνειδήσεις. Σ’ αυτούς λοιπόν απαντάμε. Σύμφωνα με τη δημοκρατική δήθεν θέσι σας, -να δίδη δηλαδή το όνομα του παιδιού η μητέρα του μετά τον τοκετό-, ερωτάμε και εμείς· «το ηρώτησε η μητέρα το παιδί αν του αρέσει το όνομα που του δίδει;» Αυτό είναι δημοκρατικό; (Σημειωθείτω ότι το όνομα δυσκόλως αν όχι σπανίως δύναται να αλλαχθή).

Αλλά και επ’ αυτού υποκρύπτεται υστεροβουλία. Διότι αν το όνομα ενός βρέφους δίδεται κατά την γέννησί του από την μητέρα, ελπίζουν ότι σταδιακά θα καταργηθεί το βάπτισμα που σημαίνει δι’ αυτούς μείωσις των μελών της Εκκλησίας ήτοι αποδυναμισμός της Ορθοδοξίας. Επίσης δεν θέλουν να ακούγονται τα ονόματα των Αγίων μας. Γι’ αυτό άλλωστε έχουν επικρατήσει χωρίς να το καταλάβουμε -και πρέπει να προσέξουμε στον τομέα αυτό εμείς οι παραδοσιακοί Ορθόδοξοι-  τα συντετμημένα ονόματα όπως στη Δύση.  Ακούμε παραδείγματος χάριν, κάποιον να τον φωνάζουν Άκη και αναρωτώμεθα από που άραγε να προέρχεται αυτό το Άκης· από το Χριστάκης, από το Κωστάκης, από το Δημητράκης η από το Ασημάκης; 

Δεν περιορίζεται όμως έως εδώ το κακό. Παρακολουθούμε κατά καιρούς τις «κορώνες» που εκτοξεύουν ορισμένοι εκπρόσωποί μας στο Ελληνικό Κοινοβούλιο σχετικά με τις ιεροπραξίες που επιτελεί η Εκκλησία. Ομιλούν για πολιτική κηδεία και πολιτικό μνημόσυνο. Για την καύσι των νεκρών και ένα σωρό άλλες μεταρρυθμίσεις που θίγουν την αξιοπρέπεια των ανθρώπων και περιορίζουν την λατρευτική ζωή της Εκκλησίας.

Όλα αυτά επιδιώκονται από εμάς, εννοώ το Ελληνικό κράτος. Γιατί; Διότι πρέπει να φθάσουμε στο επίπεδο των Ευρωπαίων! Γιατί πρέπει να ακολουθήσουμε τον Δυτικό ρυθμό! Και επειδή η Ορθόδοξος πίστις και παράδοσις δεν συναινούν εις τον Ευρωπαϊκόν εκπεσμόν, κατά την γνώμη τους πρέπει η Εκκλησία να πάει στο περιθώριο, η λατρευτική ζωή να καταστή ανόφελος ενασχόλησις, η Ορθοδοξία να αποτελέση απλά ένα πολιτισμικό τμήμα της Ελληνικής κληρονομιάς. Δεν σας κάνει εντύπωση το γεγονός, ότι από τότε που εισήλθαμε στην Ευρωπαϊκή «οικογένεια» -όπως αρέσκονται να λέγουν- επήλθε έξαρσις Ειδωλολατρικών και Παγανιστικών τελετών στη χώρα μας; Όλοι μας λίγο-πολύ θα έχουμε ακούσει ιδίως κατά τις μέρες αυτές, να δηλώνουν τοπικοί φορείς πόλεων και χωριών μας, ότι επανέφεραν η καθιέρωσαν τοπικές δήθεν αρχαίες παραδοσιακές τελετές, και έκπληκτοι βλέπουμε στη Τηλεόραση στιγμιότυπα από αυτές τις τελετές οι οποίες προσβάλλουν τα Χριστιανικά ήθη και υποτιμούν την ανθρώπινη μορφή. Πολιτισμική κληρονομιά το λένε.  Σπεύδω να σημειώσω ότι δεν αναφέρομαι σε τοπικές πολιτιστικές εκδηλώσεις που έχουν σχέσι με την ενασχόλησι των επιτοπίων συμπολιτών μας όπως η αλιεία, η υφαντουργεία και λοιπά, αλλά σε εκείνες τις εκδηλώσεις που υπαινίσσονται ακολασία και ηθική φθορά, που αλλοιώνουν την ανθρωπίνη μορφή σε καλικάτσαρους και ζώα. Αυτές οι τελετές απάδουν του Ελληνορθόδοξου ιδεώδους. Και το κυριώτερο· που οδήγησαν όλα αυτά αδελφοί μου; Μετά από τόσους αιώνες αγιοπατερικών αγώνων, σήμερα στην μαρτυροστόλιστη Ελλάδα μας, να έχει δημιουργηθεί «Εκκλησία» του Σατανά. Να έχει επανέλθη η Ειδωλολατρεία με τα γνωστά αποτελέσματα εις την νεολαία μας. Να μετατρέπονται ημέρες πνευματικής περισυλλογής, νηστείας και αυτογνωσίας σε φιέστες κρασοκατανύξεως και ασχημοσύνης διότι λέγουν οι όψιμοι αυτοί ερμηνευτές, ότι π.χ. η πρώτη Δευτέρα της Μεγάλης Τεσσαρακοστής (η παρελθούσα Δευτέρα) ονομάζεται Καθαρά, επειδή κατ’ αυτήν καθαρίζουμε τα αρτίσημα εδέσματα. Λες και από την άλλη ημέρα οι άσχετοι μάλλον σκόπιμοι αυτοί παραχαράκτες των ιερών και οσίων μας, θα αρχίσουν τον πνευματικόν και ψυχοσωτήριον αγώνα της νηστεισίμου περιόδου.   

Μέσα σ’ αυτές λοιπόν τις ψυχοκτώνες δοξασίες, μαζί με τους Δωδεκαθεΐτες, τους Παγανιστές, τους Σεϊντολόγους, τους Αναστενάρηδες και γενικά όλη την πομπή του Σατανά που ενεθάρρυναν τα τελευταία χρόνια δια της ανοχής τους οι κρατούντες, εντάσσουν και την αμώμητον Εκκλησία του Χριστού, αφού η θρησκεία όπως προαναφέραμε συγκαταλέγεται στον Πολιτισμικό τομέα της Ευρωπαϊκής ενώσεως.

Αυτά είναι βέβαια κινήσεις και επιδιώξεις της πολιτείας για την πραγματοποίησιν των οποίων σίγουρα έχουμε ευθύνη και εμείς. Τούτο λέγω, διότι εμείς εκλέγουμε τους εκπροσώπους του Ελληνικού και του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου, δική μας επιλογή ήτο οι αποποινικοποιήσαντες τις εκτρώσεις, δική μας επιλογή ήτο οι λαϊκίσαντες την Ελληνική γλώσσα. Δικοί μας βουλευτές είναι οι υποστηρικτές της καταργήσεως του αβάτου δια τας γυναίκας εις το Άγιον Όρος, καθώς δικοί μας βουλευτές οι συναινέσαντες δια την ανέγερσιν του Ισλαμικού κέντρου (προσέξτε όχι απλώς Τεμένους) Ισλαμικού κέντρου σπουδών εις την Παιανίαν της Αττικής.

Απ’ την άλλη μεριά έχουμε την κρατικήν Εκκλησία της Ελλάδος που διατείνεται ως θεματοφύλακας των Ορθοδόξων δογμάτων και Παραδόσεων.  Θα πρέπει να σημειώσουμε ότι υπήρξαν διαμαρτυρίες εκ μέρους της εφ’ όλων σχεδόν των ανωτέρω προκλήσεων, αλλά όπως διαπιστώνουμε ουδέν αποτέλεσμα επέφερον οι διαμμαρτυρίες αυτές, πλην της αναβολής και χρονικής μεταθέσεως των ζητημάτων αυτών.

Το ζητούμενο όμως της κρατικής Εκκλησίας -κατά την γνώμη μας- δεν είναι η παραβίασις και η προκλητική αμεριμνησία των Ορθοδόξων θεσμών και παραδόσεων εκ μέρους της Ευρωπαϊκής ενώσεως τη ανοχή της Ελληνικής πολιτείας, αλλά η αγωνία και ο φόβος μήπως απωλέση μέσα σ’ αυτή την δίνη των εξελήξεων τα υφιστάμενα εξουσιαστικά προνόμοια που έχει. Πως αλλοιώς δύναται να  εξηγηθή η νέα τακτική που ακολουθεί. Δεν πέρασε λίγος καιρός από την διακοπή του θεολογικού διαλόγου που είχαν με τους Ρωμαιοκαθολικούς εξ’ αιτίας της Ουνίας, ήλθε ο προηγούμενος Πάπας εις την Ελλάδα προσκεκλημένος μεν από την Πολιτεία, τιμηθείς όμως και από την κρατική Εκκλησία χωρίς φυσικά να έχει υπάρξει ουδεμία υπαναχώρησις εκ μέρους του Πάπα εις το θέμα της Ουνίας. Δεν τον καλέσαμε εμείς δικαιολογήθησαν οι Νεοημερολογίτες η πολιτεία μας έφερε εις αδιέξοδον. Μα άραγε είναι τόσο αφελείς οι επικαλούμενοι τέτοιες προφάσεις η μας θεωρούν τόσο αφελείς; Ο τρόπος με τον οποίον προσήλθε εις την χώρα μας ο Πάπας καλύπτει πλήρως την Καισαροπαπική του αλαζονία. Διότι από μεν το Ελληνικό κράτος εκλείθη ως κοσμικός άρχοντας, από δε την κρατική Εκκλησία εδέχθη ως πνευματικός ηγέτης. Έτσι ικανοποιήθησαν και οι δύο ιδότητές του.

Μετ’ ου πολλώ, ο προκαθήμενος της Νεοημερολογιτικής Εκκλησίας μετ’ άλλων ομοϊδεατών του παρευρέθη στην κηδεία του Πάπα. Κοινωνική υποχρέωση είπαν κάποιοι, λες και ήταν αδελφός του. Μάλλον όμως έτσι αισθάνονται πλέον οι εξ Ορθοδόξων Οικουμενιστές δια τον Πάπα. Αν διάβαζατε τα συλλυπητήρια μηνύμα που έστειλαν τότε οι αποκαλούμενοι Ορθόδοξοι ηγέτες στο Βατικανό, δεν θα είχατε καμιά αμφιβολία για την αδελφική σχέση τους. Μέχρι που διαβεβαίωνε στο μήνυμά της η Αρχιεπισκοπή Αμερικής ότι «ο Πάπας βρίσκεται εν τόπω αιωνίου αναπαύσεως», ο δε Αρχιεπίσκοπος Αλβανίας Αναστάσιος αφού έπλεξε στο μήνυμά του ένα σύντομο εγκώμιο στον αποθανόντα Πάπα, κατέληγε στο μήνυμά του· «ταπεινά ευχόμεθα ο Κύριος να τον αναπαύσει μετά των αγίων Του». Παραλείπουμε τις φιλοφρονήσεις και αγαπητικές δηλώσεις που έγιναν εις τον εκλεγέντα νέον Πάπα.

Και δεν σταματά εδώ η Βατικανολαγνεία. Πριν λίγο καιρό ένας Επίσκοπος του Πατριαρχείου της Μόσχας έδωσε μία συντέντευξι που υπεστήριζε την συμμαχία Ορθοδόξων και Ρωμαιοκαθολικών έναντι της εκοσμικεύσεως (ω της υποκρισίας!) της Ευρώπης. Καταλαβαίνετε, η δήλωσις αυτή πέραν της Οικουμενιστικής χρειας της, αναστάτωσε τους Προτεστάντες. Έγιναν τότε διαβήματα διαμαρτυρίας και αντιστοίχως καθησυχαστικές δηλώσεις εκ μέρους του Πατριαρχείου της Μόσχας. Στην πράξη όμως υποκρύπτοντο άλλα σχέδια. Διότι ταυτοχρόνως με τις δηλώσεις του Ρώσσου Επισκόπου επισκέφτηκε το Πατριαρχείο της Μόσχας ο πρόεδρος του «Ποντιφικού συμβουλίου για την προώθηση της Χριστιανικής ενότητος» καρδινάλιος Βάλτερ Κάσπερ. Ο ίδιος ο Κάσπερ εδήλωσε ότι το ταξίδι του εις την Ρωσσία αποσκοπούσε στην συνέχισι του διακοπέντος διαλόγου μεταξύ Ορθοδόξων και Ρωμαιοκαθολικών, πράγμα που -όπως ετόνισε ο Κάσπερ- επιθυμεί διακαώς ο νέος Πάπας. 

Βάσει αυτής της επιδιώξεως των Ρωμαιοκαθολικών, δηλαδή της επανενάρξεως του θεολογικού διαλόγου, επρογραμματίσθη η επίσκεψις του Πάπα στην Κωνσταντινούπολι η οποία όπως θα ενθυμείσθε δεν επιτεύχθη άμεσα λόγω αρνήσεως της Τουρκικής κυβερνήσεως, αλλά όπως πληροφορούμεθα τελικώς θα γίνει τον προσεχή Νοέμβριο.

Μέσα στο ίδιο πλαίσιο προσεγγίσεως «Ορθοδόξων» και Ρωμαιοκαθολικών, εντάσσεται και η πρόσκλησις του Νεοημερολογίτου Αρχιεπισκόπου Χριστοδούλου από τον Πάπα να επισκευθή ούτος το Βατικανό. Την πρόσκλησι κατά δήλωσίν του προ ολίγων ημερών, αποδέχθηκε ο ανωτέρω προκαθήμενος, όστις σκοπεύει να πραγματοποιήση την επίσκεψιν του στο Βατικανό τον προσεχή Ιούνιο.

Τι σημαίνουν όλα αυτά; Τουλάχιστον μέχρι τώρα δεν ήτο τόσο προκλητική η ανταπόκρισις της κρατικής Εκκλησίας της Ελλάδος εις τα δολώματα που έθετε ο Πάπας. Ουδείς βέβαια έχει την αφέλεια να πιστεύει ότι ο Πάπας προτίθεται να εγκαταλείψη τις πλάνες του και ότι οι Ρωμαιοκαθολικοί επιθυμούν να επανέλθουν εις την Εκκλησίαν του Χριστού.

Πολύ δε περισσότερον είναι βέβαιον ότι ουδεμία διάθεσις Ορθοδόξου μαρτυρίας και ευαγγελισμού υπάρχει εκ μέρους των εξ Ορθοδόξων Παποφίλων και Οικουμενιστών της εποχής μας, για τον απλούστατο λόγο, ότι η Ρωμαιοκαθολική Εκκλησία θεωρείται από τους καινοτόμους Νεοημερολογίτας και τους κοινωνούντας αυτοίς, αδελφή Εκκλησία, εξ ου και η πρόσληψις Ρωμαιοκαθολικών εις την Ορθοδοξίας εκ μέρους των ανωτέρω γίνεται πλέον δια μυρώσεως και ουχί δια βαπτίσματος, ελευθέρως δε τελούνται μικτοί γάμοι.

Δεν χρειάζεται λοιπόν να απορούμε δια την γοργόφτερον αυτήν πορείαν των Νεοημερολογιτών προς Δυσμάς. Οι ειδικές συμφωνίες μεταξύ Ευρωπαϊκής ενώσεως και κράτους του Βατικανού, προσδίδουν προνόμοια εις τον Πάπα. Κατ’ επέκτασιν όποιοι ευρίσκονται εντός της Βατικανείου αυλής δύνανται να εξασφαλίσουν θέσεις και εξουσίες.

Πέρα των ανωτέρω το σύνδρομο του «φτωχοσυμπέθερου» οδηγεί τους δυστυχείς Οικουμενιστάς της πατρίδος μας και σε περαιτέρω διπλωματικές κινήσεις. Έχουν ανοίξει διάπλατα την αγκαλιά τους ώστε να χωρέσουν ταυτοχρόνως τόσο ο Ρωμαιοκαθολικισμός όσο και ο Προτεσταντισμός. Διότι, ναι μεν ο Πάπας αποτελεί εγγύηση, και επρρεάζει το ήμισυ και πλέον των πολιτών της Ευρωπαϊκής ενώσεως,  αλλά και ένα 30 τοις εκατό είναι Προτεστάντες γεγονός που σημαίνει ότι το Παγκόσμιο Συμβούλιο των Εκκλησιών που ελέγχεται από τους Προτεστάντες, διαδραματίζει κάποιον αρκετά σημαντικό ρόλο στο Ευρωπαϊκό γίγνεσθαι.

Έτσι, ταυτοχρόνως με την εκδήλωσι φιλίας προς τον Πάπα,  δεν θα πρέπει να απογοητευτούν και οι Διαμαρτυρόμενοι!

Καμία λοιπόν έκπληξι δεν προξένησε η φιλοξενία  του Διεθνούς Ιεραποστολικού Συνεδρίου του Παγκοσμίου Συμβουλίου των Εκκλησιών εις την Ελλάδα τον περασμένο Μάϊο υπό την αιγίδα της Νεοημερολογιτικής Εκκλησίας. Είναι πρόσφατο το γεγονός, και όλοι θα ενθυμούμεθα  τις αντιδράσεις και τα αρνητικά σχόλια που εξεδηλώθησαν από εκκλησιαστικούς φορείς ακόμη και του Νέου ημερολογίου, δια την πρωτοφανήν εκείνην για την χώρα μας κίνησιν. Εμείς εδώ θα υπενθυμίσουμε μόνο κάποιες δηλώσεις που έγιναν εκ μέρους συμμετασχόντων τινών λεγομένων Ορθοδόξων εις το ανωτέρω Συνέδριον, ένθεν μεν ίνα καταρριφθή κάθε ευλογοφανής δικαιολογία εκ μέρους των εξ Ορθοδόξων Οικουμενιστών, ένθεν δε ίνα επιβεβαιωθούν οι σκέψεις μας περί της αλλοιώσεως κάθε δογματικής αρχής της ορθοδόξου πίστεως αυτών, προς απόκτησιν ενός τεμαχίου από την εξουσιαστική πίττα της νέας τάξεως πραγμάτων που συντελείται εις την Ευρώπη.

Κατά την διεξαγωγή του ανωτέρω Συνεδρίου εις τον Άγιον Ανδρέα, ετέθη εις τον πρόεδρον της διοργανώσεως και εκπρόσωπον της κρατικής Εκκλησίας της Ελλάδος, Επίσκοπον Θερμοπυλών Ιωάννην το εξής ερώτημα. (Σας μεταφέρω τις ερωτήσεις και απαντήσεις όπως δημοσιεύθηκαν.)

   Στην Αμερική (ήταν η ερώτησις) κάνουν ομιλίες οι Ορθόδοξοι, καλούν Προτεστάντες και λένε ότι ο Προτεσταντισμός είναι μία ψεύτικη μορφή του Χριστιανισμού. Θα μπορούσαμε να το πούμε αυτό;

   Υπ’ όψιν ότι ο ερωτών είχε και έχει φυσικά Αμερικανική καταγωγή και ασπάσθηκε την Ορθοδοξία προερχόμενος από τον Προτεσταντισμό. Προκαλεί λοιπόν τον Νεοημερολογίτην Επίσκοπον -καλοπίστως κατά την γνώμη μας- και με ιδιαίτερο ενδιαφέρον για ένα θέμα που αφορά τον ίδιον.

   Τι απάντησε λοιπόν ο Επίσκοπος Ιωάννης εις αυτόν τον πρώην Προτεστάντη;

   Όχι…(κομπίαζει λίγο) Θα μπορούσαμε να πούμε· εμείς οι Ορθόδοξοι σ’ αυτό το θέμα έχουμε αυτήν την άποψη. Αυτό διδάσκουμε. Εμάς η σωτηρία επιτυγχάνεται με την πίστη κ.λ.π. Αλλά δεν μπορούμε να τους λέμε ότι ο Προτεσταντισμός δεν είναι εκκλησία. Τα υπόλοιπα της συγκεκριμένης απαντήσεως απαντήσεως πιστεύω ότι περιττεύουν.

   Άλλη ερώτησις εις τον ίδιον Επίσκοπο της κρατικής Εκκλησίας·

   Μπορούμε να πούμε ότι η Εκκλησία είναι μόνο μία και είναι η Ορθόδοξη;

Σαφέστατη ερώτησις. Ακούστε τώρα Ορθόδοξος Ομολογία εκ μέρους του εκπροσώπου της Νεοημερολογιτικής Εκκλησίας!

    Είναι πρόβλημα και αυτό, να πούμε δηλαδή ότι η Ορθόδοξη Εκκλησία είναι η Μία εκκλησία. Μπορούμε να πούμε όμως ότι εγώ είμαι Ορθόδοξος, γεννήθηκα Ορθόδοξος και παρέμεινα Ορθόδοξος, ενώ άκουσα πάρα πολλά πράγματα στη ζωή μου, γιατί έχω την πεποίθηση ότι σώζομαι μέσα από αυτή τη διαδικασία.

Ακούτε και δεν φρίττετε! Είναι Ορθόδοξος -λέγει- ο ανωτέρω Νεοημερολογίτης Επίσκοπος από σύμπτωσι, διότι έτυχε να γεννηθεί Ορθόδοξος. Και το λέει αυτό σε έναν πρώην Προτεστάντη. Ε! δεν θα προκαλούσε καμία εκπληξις αν εκείνος που έκανε την ερώτησι αυτή πετούσε το πετραχήλι (διότι τυγχάνει να είναι Ιερεύς του Νέου ημερολογίου ο πρώην Προτεστάντης που έκανε την ερώτησι) που του είχαν δώσει και επέστρεφε στον Προτεσταντισμό, αφού είχε γεννηθεί Προτεστάντης.

 Ας προχωρήσουμε όμως και σε άλλες δηλώσεις «Ορθοδόξων» (εντός εισαγωγικών Ορθοδόξων).

   Ο εκπρόσωπος του Πατριαρχείου Μόσχας, ηγούμενος Φιλίππο Σιμονόβ ηρωτήθη·

Η βάση της συμμετοχής στο Π.Σ.Ε., που είναι η αναγνώριση κοινωνίας εν Χριστώ με τους άλλους, αναιρεί την μαρτυρία μας, αναιρεί την ικανότητά μας να τους ενσταλλάξουμε αυτό το αίσθημα ότι είναι μακριά από τον Χριστό και την Εκκλησία. Τι λέτε εσείς γι’  αυτό;

Η ερώτησις είναι μία σαφή απορία. Αφού μέσω του Παγκοσμίου συμβουλίου των Εκκλησιών αναγνωρίζεται η εν Χριστώ κοινωνία των μελών του, πως είναι δυνατόν να πούμε στους συγκοινωνούς μας ότι δεν ανήκουν στην Εκκλησία του Χριστού; 

  Η απάντησις του ανωτέρω ηγουμένου ήταν:

  Η Εκκλησία είναι ένας οργανισμός που έχει αποστολική διαδοχή. Καταλαβαίνουμε ότι μόνο 3 ομολογίες έχουν πραγματική αποστολική διαδοχή· Η Ορθόδοξη, η Ρωμαιοκαθολική, και οι Μονοφυσίτες.

Για τους Ορθοδόξους μόνο αυτοί οι οργανισμοί μπορούν να καλούνται εκκλησίες… Έχουν μυστήρια, Ευχαριστία, Βάπτισμα κ.λπ… κάθε μέλος όταν λαμβάνει την Ευχαριστία, όταν λαμβάνει τον Χριστό μέσα του ενώνεται με τον Κύριό μας. Μπορούμε να το επιβεβαιώσουμε αυτό απόλυτα.

   Τα σχόλια περιτεύουν. Θα μπορούσαμε να παραθέσουμε αρκετές παρόμοιες δηλώσεις αλλά θεωρώ ότι αρκούν τα ανωτέρω για να μας  δώσουν σαφή εικόνα των εξ Ορθοδόξων Οικουμενιστών για το τι διαπραγματεύονται. Δεν υπάρχει καμία αμφιβολία ότι τόσον η ανακείψασα πρόσφατος Παπολαγνεία  όσο και ο απροκάλυπτος Προτεσταντικός εστερνισμός εκ μέρους των εξ Ορθοδόξων Οικουμενιστών οφείλετε ουχί εις την παράθεσιν των αληθών δογμάτων της πίστεως προς ευαγγελισμό των αιρετικών, αλλά εις την εν παντί τρόπω διακεκριμένην παρουσία τους εν τη Ευρωπαϊκή ενώσει. Εις τον βωμό της κοσμικότητος, θυσιάζονται δόγματα και παραδόσεις, αρχές και ήθη.

   Η όλη αυτή Δυτικορρέπεια μας επαναφέρει στη μνήμη σκοτεινές και επαισχύντους περιόδους της Ελληνορθοδόξου ιστορίας. Περιόδους κατά τις οποίες πολιτικο-οικονομικά κυρίως συμφέροντα έστρεφαν τις Βυζαντινές αρχές προς την Δύσι ανταλλάσοντας έναντι προνομοίων, ότι πολυτιμότερο είχαν. Την Ορθόδοξον Ομολογία. Επιτρέψατέ μου να αναφερθώ εν συντομία σε μία-δύο περιπτώσεις δια να κάνετε τον συσχετισμόν των τότε με την τωρινή κατάστασι, και ούτως να εξάγεται τα συμπεράσματά σας.

   Ευρισκόμεθα εις τον δέκατο-τρίτον αιώνα. Αυτοκράτωρ του Βυζαντίου είναι ο  Μιχαήλ Η’ ο Παλαιολόγος, ο οποίος προσπαθεί να αναδομίσει τα ερείπια που επέφερε εις την Ανατολή η τελευταία Σταυροφορία. Αυτό προϋπόθετε κατά τον Μιχαήλ, φιλία με την κραταιάν Δύσιν και κυρίως με τον επιρρεάζοντα τους δυτικούς ηγεμόνας, Πάπα. Οι ανταλλαγείσες επιστολές μεταξύ Αυτοκράτορος Μιχαήλ και Πάπα δεικνύουν το τι απαιτούσε ο Πάπας για αυτήν την πολιτική στήριξιν. Ευθέως και με περισσή αναίδεια ο Πάπας ζητούσε την υποταγή της Ορθοδόξου Εκκλησίας στη Απολυταρχία του. Παρ’ όλες τις αντιδράσεις του Πατριάρχου Ιωσήφ του Α , του κλήρου και του λαού, ο Αυτοκράτορας επέβαλλε την εκκλησιαστική ένωσι Ανατολής και Δύσεως μάλλον την υποδούλωσι της Ανατολικής του Χριστού Εκκλησίας υπό την Παπικήν οφρύν. Ο Πάπας Γρηγόριος ο Ι  εἶχε προαναγγείλει και προετοιμάσει την Σύνοδο της Λιών την οποία οι Παπικοί χαρακτηρίζουν ως την 14η  Οικουμενική. Εκεί λοιπόν τον Μαΐο του 1274, κατέφθασε η Βυζαντινή αντιπροσωπεία δια να συνδιαλλαγεί μετά των Παπικών, κατ’ ακρίβεια να δηλώσουν οι Βυζαντινοί εκκλησιαστικοί εκπρόσωποι την υποτέλεια της Ορθοδόξου Ανατολής εις τον Πάπα.  Η Σύνοδος της Λυών ήταν μία καθαρά εκκλησιαστική προδοσία την οποία επέβαλλε η πολιτική ηγεσία του Βυζαντίου δια την απολαβή κοσμικών προνομοίων και ανέχθηκε η ληστρική εκκλησιαστική ηγεσία προκειμένου να κατοχυρώση τον θρόνο της. 

   Χάριν της ιστορίας πρέπει να πούμε ότι η ένωσις αυτή δεν έτυχε της αποδοχής του Ορθοδόξου κλήρου και λαού της Βασιλευούσης. Ο Αυτοκράτορας Μιχαήλ συνεπικουρούμενος από τον λατινόφρονα Πατριάρχη Ιωάννη Βέκκο προσπάθησαν να επιβάλλουν ακόμη και δια της βίας  (θυμηθείτε τους αναιρεθέντας Αγιορείτας Πατέρας)  την Παπικήν κυριαρχίαν, αλλά κατόπιν αγώνων υπό των ανθενωτικών με πρωτοστάτην τον εκθρονισθέντα ομολογητήν Πατριάρχην Ιωσήφ τον Α , η Ορθοδοξία έμεινεν αλώβητος.

   Μία άλλη παρόμοια προσπάθεια καθυποτάξεως της αμωμήτου Ορθοδόξου ημών Εκκλησίας εις τον Πάπα επιδιώχθη δύο αιώνες αργότερον. Αυτοκράτωρ του παραπαίοντος πλέον Βυζαντίου είναι τώρα ο Αυτοκράτωρ Ιωάννη Η  ὁ Παλαιολόγος. Ο γηραιός, ευσεβής και σοφός πατήρ του Μανουήλ ο Β  ὅστις προ του θανάτου του απέρριψε την βασιλικήν πορφύρα έναντι του μοναχικού τρίβωνος, γνώστης  ον της δολιότητος του Πάπα τον συμβούλεψε· «Φεύγε πάσαν απόπειραν ενώσεως προς τον Πάπαν». Δυστυχώς ο  Αυτοκράτωρ Ιωάννης, παρέβλεψε πατρικές υποθήκες, περιφρόνησε συμβουλές σοφών ανθρώπων, δεν έλαβε υπ’ όψιν το αισθητήριο του  λαού του και οδηγήθηκε στην παγίδα του Πάπα, υπολογίζοντας μάταια ως απεδείχθη αργότερον εις τα πολιτικο-στρατιωτικά και οικονομικά οφέλη. Έτσι το 1438, βρέθηκε μετά πολυπληθούς πολιτικής και εκκλησιαστικής ηγεσίας στην Σύνοδο της Φερράρας αρχικά και Φλωρεντίας αργότερον. Τα γεγονότα που συνέβησαν προκειμένου να συνυπογράψουν οι Ορθόδοξοι τον Παπικό όρο της ενώσεως δεν περιγράφονται. Οι Παπικοί χρησιμοποίησαν κάθε θεμιτόν και αθέμιτον μέσον πειθούς. Εσκεμμένως καθυστερούσαν το σιτηρέσιον των Ανατολικών εκπροσώπων. Ιστορικές αναφόρες περιγράφουν ανατριχιαστικές και ταπεινωτικές στιγμές. Οι Βυζαντινοί στρατιώτες αντήλλασαν τα όπλα των και έθετον ενέχυρον τα ιμάτιά τους για λίγη τροφή. Οι Επίσκοποι εξαντλημένοι από την μακροχρόνιο κακομεταχείρησιν που είχαν, άλλοι εκβιάζοντο και άλλοι εξαγοράζοντο, ο δε Αυτοκράτωρ επίεζε τους ανθενωτικούς Ορθοδόξους Ιεράρχες προς υπογραφή του ενωτικού όρου του Πάπα, προσβλέποντας εις τα  12 χιλιάδες χρυσά φλωριά και τις δύο τριήρεις που του υπόσχετο ως άμεση καταβολή μετά την συμφωνία ο Πάπας.     

   Ο όρος της ψευδοενώσεως υπεγράφη υπό πάντων σχεδόν πλην αντέκρουσε εις την άρνησιν του απροσπέλαστου γρανίτη και ακλονήτου βράχου της Ορθοδοξίας, Επισκόπου Εφέσου Αγίου Μάρκου του Ευγενικού. Αξιοχρέως οφείλουμε ετούτη την στιγμή να αναφέρουμε και τα ονόματα των άλλων μόλις τριών Επισκόπων που δεν υπέγραψαν τον όρο της ενώσεως. Ούτοι ήσαν ο Ηρακλείας Αντώνιος, ο Αγχιάλου Σωφρόνιος και ο Μονεμβασίας Δοσίθεος. Είη αυτών αιωνία η μνήμη.

   Η έσχατη αυτή προδοσία της Ορθοδόξου πίστεως δεν επραγματοποιήθη ποτέ. Ο Ορθόδοξος κλήρος και ο λαός απεδοκίμασαν την εφαρμογή της ενώσεως. Ακόμη και οι περισσότεροι των υπογραψάντων Επισκόπων αναιρούσαν ο ένας μετά τον άλλον τις υπογραφές τους. Ούτως, η Ορθοδοξία δια μία ακόμη φορά έμεινε αλώβητος από τον Δυτικόν όφιν.

   Θα μπορούσα να αναφερθώ σε πολλά παρόμοια ιστορικά γεγονότα, αν μου επέτρεπε ο χρόνος.  Αρκούν όμως τα ανωτέρω να αποδείξουν περίτρανα τόσον την απατηλήν ελπίδα που διακατέχει τους σημερινούς πολιτικούς αλλά και εκκλησιαστικούς ηγέτες του Νέου ημερολογίου περί απολαύσεως ευνοήτων παροχών και θέσεων εκ της φιλικής ενατενίσεώς τους προς τους αιρετικούς της Δύσεως και ιδικώς προς τον Πάπα, όσο και η δόλια και υστερόβουλος αγαπητική διάθεσις των τελευταίων προς ημάς.

    Σεβαστοί Πατέρες και περιούσιε λαέ,

ζούμε όντως σε κρισίμους καιρούς δια την εθνική, κυρίως δε δια την πνευματική μας υπόστασι. Το μέλλον δεν  διαγράφεται ελπιδοφόρον. Τα πάντα αποσκοπούν στον συγκεντρωτισμό. Σε μερικά χρόνια δεν θα υπάρχει Ελλάδα υπό την έννοια της οριοθετήσεως αλλά θα αναφέρεται ως τμήμα εντός των συνόρων της Ευρωπαϊκής ενώσεως. Εμείς θα λεγόμεθα πρωτίστως Ευρωπαίοι και δευτερευόντως Έλληνες. Οι ιδέες των νεοεποχιτών προσβλέπουν, η Μία Αγία Καθολική και Αποστολική του Χριστού Εκκλησία, να αποτελέσει  έναν αποϊεροποιημένον και αποορθοδοξοποιημένον οργανισμόν του Χριστιανικού τομέα της Ευρώπης. Όποιος αντιστρατεύεται εις τα κελεύσματα της νέας εποχής θα θεωρείται εριστικός, δύστροπος, συντηριτικός.

   Εδώ έγκειται η μεγάλη πρόκλησις. Τι οφείλουν να πράξουν οι εμμένοντες εις τα Ελληνορθόδοξα ιδεώδη; Κατ’ ακρίβειαν ημείς οι ζηλωτές της πίστεως πως θα αντιμετωπίσουμε την λαίλαπα του αιώνος μας;

    Όλους μας διακατέχει η αγωνία, η ανησυχία των επερχομένων. Δεν θα μπορούσα να υποδείξω πολλές λύσεις, πέραν του να παραμείνουμε ασάλευτοι εις την πατρώαν ευσέβειαν. Κατανοώ την απορία σας. και το διαρκές ερώτημά σας. Πολλοί, οι πλείστοι έχουν παρασυρθεί από τον προβαλλόμενον ωραιοφανή νέο κόσμο που εξαγγέλλεται. Ημείς αποτελούμε μικρόν μέρος αυτού του απατηλού κόσμου. Πως μπορούμε να διατηρηθούμε ανεπίληπτοι έναντι όλων αυτών των προκλήσεων; 

    Η Ορθοδοξία όπως συνοπτικώς προαναφέραμε διήλθε πολλές δοκιμασίες, δυσκόλους περιόδους και αντιξόους συνθήκες. Τα κατά καιρούς τέκνα της, εδοκίμασαν παντοίους πειρασμούς, περιπετείας και θλίψεις αλλά δεν εκάμφθησαν, δεν γονάτισαν. Ας ακολουθήσουμε λοιπόν και εμείς το παράδειγμα εκείνων.

   Ακούσαμε ανωτέρω, όταν πάντες εξέκλειναν εις την ψευδοσύνοδο Φερράρας-Φλωρεντίας ένας, ο Άγιος Μάρκος ο Ευγενικός έμεινε ακραιφνής και ανυποχώρητος εις την Ορθόδοξον μαρτυρία. Κατά την περίοδο της Εικονομαχίας όταν πάντες σχεδόν υπεχώρησαν εις την επιταγή των Εικονομάχων, μικρή ομάς ευσεβών μοναχών και λαϊκών με πρωτοστάτην τον Άγιον Θεόδωρον τον Στουδίτην παρέμειναν σθεναρώς εις την ευσέβειαν. Θα μπορούσα να επικαλεσθώ πολλά ιερά πρόσωπα, φαεινές μορφές, ακαθαίρετους πύργους ζήλου και ευσεβείας, που δύνανται να καταστούν οδοδείκτες του βίου μας. Μόνον προσηλωμένοι εις την ανόθευτον  πίστι μας, την απαραχάρακτον παράδοσιν και την αγιοπατερικήν μαρτυρία δυνάμεθα να διέλθουμε τους πειρασμούς.

   Ας κλείσουμε τα αυτιά μας εις τας συγχρόνους σειρήνας, και τα μάτια μας εις την ευπαρουσίαστον τρυφή της νεωτέρας Κίρκης, διότι κινδυνεύομε ως εκεί, εκ μεν του μαγευτικού ακούσματος να αφανισθούμε εκ δε της απατηλής οράσεως να απολέσουμε την ανθρωπίνη υπόστασί μας.      

    Είτε το επιθυμήσαμε είτε όχι είναι γεγονός ότι αποτελούμε μέρος της Ευρωπαϊκής ενώσεως. Αυτό ανθρωπίνως δεν δύναται να αλλάξει και ουδόλως υπαινίσσεται η παρούσα ομιλία ανεπιτρέπτους εις το ορθόδοξον πνεύμα στασιαστικάς τάσεις.

    Λύσις βέβαια δεν είναι να καταστείσουμε εαυτούς εις το περιθώριον, να γίνουμε απόκοσμοι. Η κοινωνική απομόνωσις υποκρύπτει ηττοπάθεια και παθητικήν αντιμετώπισι του προβλήματος, στοιχεία που δεν συμβαδίζουν με την Ορθόδοξον πεποίθησίν μας, θέττουν δε εις αμφισβήτησιν την ελπίδα μας εις τον Θεόν.

   Ούτε πάλι οφελεί η φανατική κινδυνολογία και η υπέρμετρος αμετροέπεια θαρρούντες ότι δια του φόβου και της πολυλογίας θα πείσουμε, αλλά με σύνεσι και προσοχή, εδραίοι εις την πίστι μας να χρησιμοποιούμε ως άλλος Δαβίδ τη σφενδόνα της ομολογίας έναντι του γίγαντος Γολιάθ.

    Κυρίως δε, δεν πρέπει να μας τρομοκρατεί η υπεροχή των υπεναντίων. Η ισχύς εκείνων είναι κοσμική, υλική, ευφήμερη. Ημείς έχουμε την υπέρτατη, την ύψιστη δύναμη που μας παρέχει ο πανάγαθος Θεός και μας διαβεβαιώνει να μην  φοβούμεθα εκείνους που έχουν μεν την δύναμη να βλάψουν το σώμα μας αλλά δεν μπορούν να κάνουν κακό στη ψυχή μας.  < >. (Φιλιπ.3,20).

    Ημείς οι παραδοσιακοί, οι γνήσιοι Ορθόδοξοι Χριστιανοί, οι αποκαλούμενοι ειρωνικώς Παλαιοημερολογίτες, παρ’ όλες τις ατέλειές μας έχουμε αναλάβει ένα ύψιστο καθήκον. Όπως οι προκάτοχοι ημών θα αποτελέσουμε το μικρό ποίμνιο, το ακατάβλητον λείμμα που θα μαρτυρεί δια της παρουσίας του και θα αγωνίζεται κατά το δυνατόν, δια την μεταλαμπάδευσι της ευσεβείας, ίνα όταν απέλθουμε εκ του κόσμου τούτου και παραστούμε ενώπιον του Δικαίου Κριτού να αναφωνήσουμε ως ο Παύλος· < >.